ایتالیایی، ادبیات

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از ادبیات ایتالیایی)

ایتالیایی، ادبیات (Italian literature)

ادبیاتی که به زبان ایتالیایی (گویش فلورانس) در سرزمین‌ ایتالیا در قرن ۱۳م پدید آمد و نخست از شعر پرووانسی[۱] در جنوب فرانسه تقلید می‌کرد.

قرون وسطا. آثار سنت فرانسیس آسیزی[۲] و یاکوپونه دا تودی[۳] نشانۀ ایمان مذهبی آن دوره است. گوئیدو گوئینیچلّی[۴] (ح ۱۲۳۰ـ ۱۲۷۵م) و گوئیدو کاوالکانتی[۵] مفهوم معنوی عشق را تعمیم دادند و دانته آلیگِیری[۶]، که کمدی الهی[۷] (۱۳۰۷ـ۱۳۲۱م) او را عموماً بزرگ‌ترین اثر ادبی ایتالیا می‌دانند، از ایشان تأثیر پذیرفت. پترارک[۸]، انسان‌گرا (اومانیست) و شاعر بود و برای غزل‌هایش شهرت یافت، در حالی که شهرت بوکاتچو[۹] اصولاً به‌سبب داستان‌هایش است.

رنسانس. کمدی الهی سرآغاز رنسانس بود. بویاردو[۱۰] در اورلاندوی عاشق[۱۱] (۱۴۸۷م)، به حماسه‌های کارولنژی[۱۲] پرداخت که بعد لودوویکو آریوستو[۱۳] در اورلاندوی خشمگین[۱۴] آن را پس از تغییراتی تکمیل کرد. نیکولو ماکیاولی[۱۵] و فرانچسکو گوئیتچاردینی[۱۶] (۱۴۸۳م ـ۱۵۴۰) مورّخان مشهور آن دوره‌اند. تورکواتو تاسّو[۱۷] اثر حماسی خود، رهایی اورشلیم[۱۸] (۱۵۷۴)، را با نگاه ضدجنبش کاتولیک نوشت.

قرن ۱۷. مبالغه‌های شاعرانی همچون جووّانی باتیستا مارینی[۱۹] (۱۵۶۹ـ۱۶۲۵) و گابر‌یلو کیابِررا[۲۰] (۱۵۵۲ـ ۱۶۳۸) از ویژگی‌های این دوره است. در ۱۶۹۰ «آکادمی آرکادیا[۲۱]» شکل گرفت، برخی از اعضای آن عبارت بودند از اینوچنتزو فروگونی[۲۲] (۱۶۹۲ـ۱۷۶۸) و متاستازیو[۲۳]. سالواتوره رزا[۲۴] طنزنویس و ازجمله نویسندگان این دوره بود. در قرن ۱۸ جوزپّه پارینی[۲۵] (۱۷۲۹ـ ۱۷۹۹)، بدرفتارهای‌های روزگار خود را به تمسخر گرفت، در حالی که ویتوریو آلفی‌یری[۲۶] در نمایش‌نامه‌هایش به خودکامگی حمله کرد. کارلو گولدونی[۲۷] کمدی‌هایی نوشت.

قرن ۱۹. اوگو فوسکولو[۲۸] عمدتاً به‌سبب شعرهای میهن‌پرستانه‌اش مشهور است. جاکومو لئوپاردی[۲۹] بزرگ‌ترین شاعر تغزّلی بعد از دانته و نیز استاد نثر ایتالیایی است. آلِسّاندور ماندزونی[۳۰] را رمان‌نویس رمانتیک می‌شناسند که در رمان‌نویسان دیگر ازجمله آنتونیو فوگاتسارو[۳۱] تأثیر گذاشت. دو تن از شخصیت‌هایی که پس از جوزوئه کاردوتچی[۳۲]، چهرۀ متأخر و سرشناس ادبی، آمدند عبارت‌ بودند از گابریله دانونتسیو[۳۳] که لفّاظ بود و دربارۀ لذت‌جویی و خشونت می‌نوشت؛ همچنین بِنِدِتّو کروچه[۳۴]، مورخ و فیلسوف، که در میان آنان تنها کسی بود که در آستانۀ قرن بر ادبیات ایتالیایی تسلّط داشت.

قرن ۲۰. برخی از نویسندگان عبارت‌اند از جووّانی وِرگا[۳۵] و گراتسیا دِلدّا[۳۶] (برندۀ جایزه نوبل ۱۹۲۶)، رمان‌نویسان رئالیست، لوئیجی پیراندلّو[۳۷]، نمایش‌نویس، و اینیاتسیو سیلونه[۳۸] و ایتالو اِسوِوو[۳۹]، هر دو رمان‌نویس. شاعران این دوره عبارت‌اند از دینو کامپانا[۴۰] و جوزپّه اونگارتّی[۴۱]؛ ائوجنیو مونتاله[۴۲] و سالواتوره کوازیمودو[۴۳] برندگان جایزۀ نوبل و ازجمله نویسندگان مکتب جدید به‌شمار می‌روند. برخی از رمان‌نویس‌های دورۀ پس از فاشیسم عبارت‌اند از آلبرتو موراویا[۴۴]، کارلو لوی[۴۵]، چِزاره پاوزه[۴۶]، واسکو پراتولینی[۴۷]، السا مورانته[۴۸]، ناتالیا گینزبورگ[۴۹]، جوزپّه تومازی[۵۰] شاهزادۀ لامپدوزا[۵۱]، و نویسندگانی چون ایتالو کالوینو[۵۲]، لئوناردو شاشّا[۵۳] و پریمو لوی[۵۴].




  1. Provençal
  2. St Francis of Assisi
  3. Jacopone da Todi
  4. Guido Guinicelli
  5. Guido Cavalcanti
  6. Dante Alighieri
  7. Divina commedia/Divine Comedy
  8. Petrarch
  9. Boccaccio
  10. Boiardo
  11. Orlando innamorato/Roland in Love
  12. Carolingian
  13. Lodovico Ariosto
  14. Orlando furioso/The Frenzy of Roland
  15. Niccolò Machiavelli
  16. Francesco Guicciardini
  17. Torquato Tasso
  18. Gerusalemme liberata/Jerusalem Delivered
  19. Battista Marini
  20. Gabriello Chiabrera
  21. Academy of Arcadia
  22. Innocenzo Frugoni
  23. Metastasio
  24. Salvatore Rosa
  25. Giuseppe Parini
  26. Vittorio Alfieri
  27. Carlo Goldoni
  28. Ugo Foscolo
  29. Giacomo Leopardi
  30. Alessandro Manzoni
  31. Antonio Fogazzaro
  32. Giosuè Carducci
  33. Gabriele D'Annunzio
  34. Benedetto Croce
  35. Giovanni Verga
  36. Grazia Deledda
  37. Luigi Pirandello
  38. Ignazio Silone
  39. Italo Svevo
  40. Dino Campana
  41. Giuseppe Ungaretti
  42. Eugenio Montale
  43. Salvatore Quasimodo
  44. Alberto Moravia
  45. Carlo Levi
  46. Cesare Pavese
  47. Vasco Pratolini
  48. Elsa Morante
  49. Natalia Ginsburg
  50. G‑iuseppe Tomasi
  51. Lampedusa
  52. Italo Calvino
  53. Leonardo Sciascia
  54. Primo Levi