پرووانسی، ادبیات

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از ادبیات پرووانسی)

پرووانْسی، اَدبیات (Provençal literature)

ادبیات پرووانسی از قرن ۱۰م آغاز و در قرن ۱۲م با آثار تروبادورها[۱]، خنیاگران قرن‌های ۱۲ و ۱۳م شکوفا شد. با افول تروبادورها در قرن ۱۳م، ادبیات پرووانسی نیز عملاً از قرن ۱۴م تا ۱۹ به‌منزلۀ شیوه‌ای ادبی از رواج افتاد، تا این که ژاک ژاسمن[۲] (۱۷۹۸ـ۱۸۶۴) و شاعران دیگر راه را برای گروه شاعران فلیبریژ[۳] هموار ساختند که بزرگ‌ترین آنان ژوزف رومانی[۴]، فردریک میسترال[۵]، و فلیکس‌ گرا[۶] (۱۸۴۴ـ۱۹۰۱) بودند. قدیمی‌ترین متن پرووانسی، اقتباسی منظوم، شامل ۲۵۷ مصراع، از بخشی از اثر بوئتیوس[۷] با نام تسلای فلسفه[۸] است که احتمالاً تاریخ آن به اوایل ۱۰۰۰م می‌رسد. این اثر شعری از قرن ۱۱م با ۵۹۳ مصراع دربارۀ زندگی سن فوئای آژنی[۹] است. «عصر زرین» ادبیات پرووانسی با یازده ترانۀ عاشقانۀ گیوم پواتیه[۱۰] آغاز می‌شود. بعضی از اشعار او نشان‌دهندۀ شهوت‌پرستی واقع‌گرایانه‌اند، اما اشعار دیگرش سرچشمۀ مفهوم متفاوتی از عشق‌اند و همان عشق به آیین است که از ویژگی‌های بسیاری از تروبادورهای (شاعران دوره‌گرد) بعد شد. ازجمله آثار باقی‌مانده از تروبادورها، که بسیاری از آن‌ها مشهورند ولی هیچ اثری از آنان در‌دست نیست، عبارت‌اند از حدود ۳۰ مجموعۀ تصانیف[۱۱] و جُنگ[۱۲]هایی از قرن‌های ۱۳ و ۱۴م. جهاد آلبیگایی[۱۳] (۱۲۰۸ـ۱۲۲۹م) نفوذ اشرافیت جنوب را ازبین برد و به ادبیاتی که آنان طرفدارش بودند، ضربۀ مهلکی وارد ساخت. اهمیت اصلی ادبیات پرووانسی قرون وسطا در زمینۀ شعر غنایی[۱۴] نهفته است، گرچه چند حماسه[۱۵] و رمانس منظوم[۱۶]، گزارشی جدید از جهاد آلبیگائی، شماری آثار مذهبی و تعلیمی، و متون گوناگون دیگر نظیر وقایع‌نگاری[۱۷]، رسالۀ پزشکی[۱۸] و داستان‌های حیوانات[۱۹] بازمانده‌اند. ادبیات پرووانسی در قرن ۱۴م به‌سرعت تنزل کرد. در عصر رنسانس شکوفایی نسبی دوباره‌ای در ادبیات پرووانس پدید آمد که شخصیت‌های مهم این تجدید حیات شاعرانه عبارت‌اند از پی دو گاروس[۲۰] (ح ۱۵۲۵ـ۱۵۸۳) اهل گاسکونی[۲۱]، بلو دولا بلودیر[۲۲] (۱۵۳۲ـ۱۵۸۸) از پرووانس، و گودولن[۲۳] (۱۵۸۰ـ۱۶۴۹) تولوز[۲۴]ی. در قرن ۱۹ شاعران فیلبریژ کوشیدند زبان مادری خویش را پیراسته و مدون کنند و با به‌کارگیری آن در آثار ادبی‌شان شأن و عظمت پیشین را به آن بازگردانند. نویسندگان بعد نیز عبارت‌اند از والر برنار[۲۵] (۱۸۶۰ـ۱۹۳۶)، اِی پروبوس[۲۶] (۱۸۶۱ـ۱۹۴۴) و ژوزف داربو[۲۷] (۱۸۷۲ـ۱۹۵۰).

 

 


  1. troubadours
  2. Jacques Jasmin
  3. félibrige
  4. Joseph Roumanille
  5. Frédéric Mistral
  6. Félix Gras
  7. Boethius
  8. De Consolatione Philosophiae
  9. St Foy of Agen
  10. Guillaume de Poitiers
  11. Chansonniers
  12. anthology
  13. Albigensian Crusade
  14. lyric poetry
  15. epic
  16. verse romance
  17. chronicle
  18. medical treatise
  19. bestiaries
  20. Pey de Garros
  21. Gascony
  22. Bellaud de la Bellaudière
  23. Godolin
  24. Toulouse
  25. Valère Bernard
  26. A Perbosc
  27. Joseph d’Arbaud