صاین الدین ترکه اصفهانی، علی ( ـ۸۳۰/۸۳۶ق)
صائِنُ‌الدّین تُرْکِۀ اصفهانی، علی ( ـ۸۳۰/۸۳۶ق)
| علی صائِنُ‌الدّین تُرْکِۀ اصفهانی | |
|---|---|
| درگذشت | ۸۳۰/۸۳۶ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | صوفی |
| شغل و تخصص های دیگر | فیلسوف |
| لقب | ابن ترکه |
| آثار | شرح فصوص‌الحکم ابن عربی؛ رسالة شق‌القمر؛ مناظرات خمس |
| گروه مقاله | عرفان |
(مشهور به ابن ترکه) عارف و فیلسوف ایرانی. وی ۲۵ سال نزد برادر بزرگش گویا در سمرقند به فراگیری علوم دینی پرداخت و سپس به عزم خانۀ خدا به سفری پانزده‌ساله جهت ریاضت و سلوک رفت که در این سفر سید قاسم انوار، شاه نعمت‌الله ولی و شرف‌الدین یزدی از همراهان او بودند. وی در این مدّت از محضر شمس‌الدین فناری، سراج‌الدین بُلقینی و حسین اَخلاطی بهره برد. سپس در اصفهان و شیراز و یزد به تدریس و قضاوت پرداخت. در‌پی کارد خوردن شاهرخ تیموری به‌دست احمد لُر به‌اتهام همدستی با او و بیشتر به‌اتهام گرایش به تشیع و تصوف، محکوم به حبس و مصادرۀ اموال و تبعید شد. با توسل به میرزا بایسنقر، فرزند شاهرخ، بار دیگر به خدمت وی بار یافت. صائن‌الدین، که شدیداً تحت تأثیر تعلیمات عرفانی ابن عربی، مباحث علم حروف و اعداد و تعلیمات شیعی است، در تقارن برهان و عرفان و شریعت کوشش بسیار کرد و دستاورد او یکی از سرمایه‌های غنی حکمت متعالیۀ ملاصدرا شده است. از آثار فارسی و عربی وی: شرح فصوص‌الحکم ابن عربی؛ مفاحص؛ دو کتاب نفثةالمصدور اول و دوم در شرح زندگی خود؛ اسرار الصلوة؛ رسالة شق‌القمر؛ عقل و عشق یا مناظرات خمس؛ تمهیدالقواعد در شرح قواعدالتوحید جدّش، به عربی که به‌عنوان یکی از کتاب‌های رایج عرفان نظری همواره مورد توجه بوده است. ابن ترکه در این اثر به طرح مبانی اصالت وجود و وحدت شخصی وجود پرداخته است. از دیگر آثارش: شرح قصیدۀ ابن فارض با نثر آراستۀ مصنوع؛ تحفۀ علائیه؛ شرح لمعات عراقی؛ مناظرۀ رزم و بزم؛ سؤال‌الملوک در علم حروف و اعداد.