سه راه ضرابخانه، محله

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از محله سه راه ضرابخانه)

سه‌راه ضرّابخانه، محلّه

محله‌ای در شرق چال‌هرز، ورودی جادۀ قدیم شمیران به سلطنت‌آباد (پاسداران کنونی). در دورۀ باستان دهکده‌ای به‌نام مهران بود که احتمالاً به خانوادۀ مهران، یکی از هفت خانوادۀ بزرگ ایران در دورۀ اشکانی تعلق داشت و در منابع قرن ۳‌ق از آن نام رفته است. در دورۀ قاجار باغ مهران از آن برجا مانده بود که آب‌انبار بزرگی نیز در نزدیکی آن قرار داشت. در ‌۱۲۷۵ق، در دورۀ ناصرالدین‌شاه قاجار، کارخانۀ چلواربافی و چند سال بعد کارخانۀ باروت‌سازی در آن‌جا دایر شد. آن بخش که کارخانه باروت‌سازی در آن قرار داشت، به مهرانِ قورخانه و بخش دیگر به مهرانِ اردشیر شهرت یافت. دودکش‌های کارخانه باروت‌سازی تا اواخر دهۀ ۱۳۲۰‌ش برجا بود. در ۱۲۹۴‌ق، ضرابخانۀ سراسری ایران در مهران تأسیس شد. در دورۀ مظفرالدین‌شاه بخش‌هایی به آن افزوده شد که تا دهۀ ۱۳۵۰‌ش باقی بود. بعدها این ناحیه، با احداث جادۀ قدیم شمیران (خیابان شریعتی کنونی) به سلطنت‌آباد، به سه‌راه ضرابخانه شهرت یافت. در ۱۳۲۰‌ق، ساختمان ضرابخانه دورۀ ناصری به ادارۀ ییلاقی خزانه و گمرک اختصاص یافت. حاج محمدحسن امین‌الضرب در شمال ضرابخانۀ مظفری باغ بزرگی با سردر مفصل کاشی‌کاری ساخت و کارخانۀ ابریشم‌کشی دایر کرد. این باغ در دهۀ ۱۳۶۰‌ش به باغ رزم‌آرا شهرت داشت. در دورۀ رضاشاه ساختمان‌های دیگری به ضرابخانه افزوده شد. باغ مهران که در حدود خیابان شهید عراقیِ امروزی قرار دارد، در دهۀ ‌۱۳۴۰ش به محل نگهداری معتادان و مواد مخدر اختصاص یافت و سپس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) در آن‌جا ساخته شد. امروزه نیز جزو وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران است و هنوز به مهران شهرت دارد. ضرابخانۀ بانک مرکزی ایران، مؤسسۀ تحقیقاتی پولی و بانکی و مدرسۀ عالی علوم بانکی در سه‌راه ضرابخانه است. خیابان پاسداران ضرابخانه را از چال‌هرز جدا می‌کند. خیابان و میدان معروف آن خواجه عبدالله انصاری و فرخی یزدی نام دارند.