رومی، معماری

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Ancient Roman architecture)

رومی، معماری (Roman architecture, ancient)

طاق نصرت رم

معماری دوران امپراتوری روم[۱]، از قرن ۴‌پ‌م تا قرن ۵‌م. مهارت رومی‌ها در استفاده از بتون (همراه با آجر)، از اهمیت سازه‌ای ستون‌ها کاست، و پیدایش شکل‌های مدور، ازجمله قوس، طاق و گنبد را امکان‌پذیر کرد.

انواع بنا. استفاده از قوس و طاق، نخست در سازه‌های خدمات عمومی، همچون پل‌ها و آباره[۲]ها، رایج شد. بعدها این عناصر و نیز گنبد را در ساختمان‌های خصوصی و عمومی، برای گسترش و تنوع‌بخشیدن به فضاهای داخلی به‌کار بردند. انواع بناهای رومی عبارت‌اند از بازیلیکا[۳]، تالاری به شکل مستطیل با سقف طاقی و غالباً ستون‌دار؛ حمام رومی؛ با آرایش پیچیدۀ فضایی؛ و طاق نصرت[۴]، که سازه‌ای است صرفاً تزیینی. بناهای مسکونی به داخل و به آتریوم[۵] سرگشاده (حیاط داخلی) و دورستونی[۶] (کلوناد[۷] پیرامون حیاط) رو داشتند.

نمونه‌ها. روم غنی‌ترین مجموعۀ بناهای عمومی را دارد، که ازجمله عبارت‌اند از پانتئون[۸] که برجسته‌ترینِ آن‌هاست و بین سال‌های ۲۷‌پ‌م و ۱۲۴‌م ساخته شد، و گنبد بتونی عظیمی دارد، کولوسئوم[۹] (۷۰‌ـ‌۸۰‌م)، و چندین معبد و حمام عمومی، ازجمله حمام‌های کاراکالا[۱۰] (از ح ۲۱۵‌م به بعد). خرابه‌های پومپئی[۱۱] در دامنۀ کوه وزوو[۱۲] کامل‌ترین نما از یک شهر رومی را نشان می‌دهد که به‌صورت مجموعه‌ای از فضاهای عمومی مرتبط با هم طراحی شده‌اند. سایر بناهای تاریخی مهم رومی عبارت‌اند از آمفی‌تئاتر ورونا[۱۳]، (ح ۲۹۰‌م)، و ویلای هادریانوس[۱۴] در تیوولی[۱۵]، (ح ‌۱۱۸ـ‌۱۳۴‌م)، که بنای اخیر از لحاظ مهارت در به‌کارگیری تقارن محوری[۱۶]، استفاده از فضاهای داخلی منحنی و مستطیل، و چشم‌اندازهای بی‌شمار، نمونۀ آموزنده‌ای از جلوه‌های معماری رومی است. از دیگر بناهای تاریخی امپراتوری روم‌اند: معبد زیبای مزون کاره[۱۷]، در نیم[۱۸]، فرانسه (۱۶‌پ‌م)؛ آباره، پون دو گار[۱۹]، در نزدیکی نیم، (ح ۸‌پ‌م؛ طاق تیبریوس[۲۰] در اورانژ[۲۱]، قرن اول م؛ و خرابه‌های گستردۀ کاخ دیوکلتیانوس[۲۲] در اسپلیت[۲۳]، کروآسی، ۳۰۰‌پ‌م).

تأثیر. معماری رومی در بسیاری از دوره‌های بعد، به‌ویژه سبک رومانسک (رومی‌وار)[۲۴] و معماری رنسانس[۲۵]، تأثیر گذاشت و به کشف دوبارۀ معماری کلاسیک[۲۶]، به‌ویژه بناهای رومی انجامید.

ایتالیا. در قرن اول پ‌م، بناهای متعددی در مستعمرات مختلف یونان، در اطراف سواحل سیسیل و جنوب ایتالیا ساخته شد، و ویرانه‌های بسیاری از معابد دوریکی[۲۷] یونانی هنوز در این نواحی باقی مانده است، ازجمله در سیسیل، سه معبد در سیراکیوز[۲۸]، شش معبد در سلینوس[۲۹]، شش معبد در آگریگنتوم[۳۰]، و یک معبد در سجستا[۳۱]؛ در سرزمین اصلی ایتالیا، سه معبد در پایستوم[۳۲]، و یک معبد در هر یک از شهرهای متاپونتوم[۳۳]، لوکری[۳۴]، و پومپئی. بناهای رومی مهمی که در ایتالیا (به‌استثنای رم و همسایگان آن) باقی مانده‌اند، عبارت‌اند از تئاتری در ائوستا[۳۵] (ح ۴۰‌پ‌م)، طاق اوگوستوس[۳۶] در ریمینی[۳۷] (۲۷‌پ‌م)، طاق نصرت‌های آنکونا[۳۸] (۱۱۳‌م) و بِنِونتوم[۳۹] (۱۱۴‌ـ‌۱۱۷‌م)، آمفی‌تئاترهای کاپوئا[۴۰] و پوتتسوئولی[۴۱].

انگلستان. در دوران اشغال رومی‌ها (ح ۴۳‌ـ‌۴۱۰‌م)، در انگلستان هم بناهایی با ویژگی‌های رومی ساخته شدند. بیشترین نمونه‌های آن در چند شهر بزرگ رومی یافت می‌شوند: کامولودونوم[۴۲] (کولچستر[۴۳])، ورولامیوم[۴۴] (سنت آلبنز[۴۵])، آکوئای سولیس[۴۶] (باث[۴۷])، کالوا آترباتوم[۴۸] (سیلچستر[۴۹])، ویروکونیوم[۵۰] (راکستر[۵۱])، و ایسکا سیلوروم[۵۲] (کارونت[۵۳]).

فرانسه. اشغال سرزمین گُل[۵۴] (فرانسه) توسط رومی‌ها، میراث باارزشی از بناهای تاریخی در پرووانس[۵۵] برجا گذاشت که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از آمفی‌تئاتر‌های نیم، آرل[۵۶]، آوینیون[۵۷]، و اورانژ. در پاریس بقایای یک کاخ رومی با حمام‌های آن در مجاورت موزۀ کلونی[۵۸] قرار دارد.

 


  1. Roman Empire
  2. aqueduct
  3. basilica
  4. triumphal arch
  5. atrium
  6. peristyle
  7. colonnade
  8. Pantheon
  9. Colosseum
  10. Caracalla
  11. Pompeii
  12. Mount Vesuvius
  13. Verona
  14. Hadrian
  15. Tivoli
  16. axial symmetry
  17. Maison Carrée
  18. Nîmes
  19. Pont du Gard
  20. Arch of Tiberius
  21. Orange
  22. Diocletian’s Palace
  23. Split
  24. Romanesque
  25. Renaissance
  26. classical
  27. Doric
  28. Syracuse
  29. Selinus
  30. Agrigentum
  31. Segesta
  32. Paestum
  33. Metapontum
  34. Locri
  35. Aosta
  36. Arch of Augustus
  37. Rimini
  38. Ancona
  39. Beneventum
  40. Capua
  41. Pozzuoli
  42. Camulodunum
  43. Colchester
  44. Verulamium
  45. St Albans
  46. Aquae Sulis
  47. Bath
  48. Calleva Atrebatum
  49. Silchester
  50. Viroconium
  51. Wroxeter
  52. Isca Silurum
  53. Caerwent
  54. Gaul
  55. Provence
  56. Arles
  57. Avignon
  58. Musée de Cluny