میرزا کاظم محلاتی

میرزا کاظم محلاتی
زادروز	محلات 1250ق
درگذشت	۱۳۱۳ق
شغل و تخصص اصلی	شیمی‌دان و داروساز
شغل و تخصص های دیگر	مدرس، مترجم و شاعر
آثار	تذکره ‎الادویه ناصری- مترجم کتاب "چرا به این جهت"
خویشاوندان سرشناس	نصیر ابن احمد محلاتی (ملقب به نصیرالاطباء) (برادر)- دکتر محمود شیمی (پسر)
جوایز و افتخارات	از شاگردان دورهٔ اول دارالفنون - از نخستین گروه محصلان اعزامی به اروپا در زمان ناصرالدین‌شاه - اولین محصل ایرانی که در رشتهٔ طبیعی و داروسازی در اروپا تحصیل کرد- از پرکارترین استادان ایرانی دارالفنون

میرزا کاظم محلاتی (۱۲۵۰ـ۱۳۱۳ق)

شیمی‌دان، داروساز، مدرس، مترجم و شاعر ایرانی، معروف به "شیمی". برادر نصیرالاطباء و پدر دکتر محمود شیمی و جد خاندان شیمی. محمد کاظم محلاتی فرزند احمد محلاتی در 1250ق در محلات متولد شد. او پس از تحصیلات مقدماتی، در 1261ق وارد مدرسۀ دارالفنون شد و از شاگردان دورهٔ اول دارالفنون و از نخستین گروه محصلان اعزامی به اروپا در زمان ناصرالدین‌شاه بود. او اولین محصل ایرانی بود که از دورۀ عباس میرزا تا اوایل دورۀ ناصرالدین شاه، در رشتهٔ طبیعی و داروسازی در اروپا تحصیل کرد و از محصلان خوب و موفق بود. پس از بازگشت از اروپا، به سمت معلم شیمی در دارالفنون انتخاب شد و در آن مدرسه به جای معلم خود تدریس کرد و از پرکارترین استادان ایرانی دارالفنون بود. او نخستین معلم رشتۀ داروسازی بود و 35 سال مشغول تدریس داروسازی و شیمی در دارالفنون شد. بسیاری او را بنیان‌گذار واقعی داروسازی نوین در ایران می‌دانند. در ایران، او را "تالی لاووازیه" می‌نامیدند.

او در دارالفنون علاوه بر زبان فرانسه، نزد "مسیو فکتی" ایتالیایی، دروس داروسازی و علوم طبیعی را فراگرفت و طی تحصیل، استعداد و علاقه خاصی در فراگیری علوم داشت. در 1261ق نام او در روزنامه "وقایع اتفاقیه" به عنوان یکی از شاگردان موفق "مسیو فکتی" درج شد. او در 1275ق از دارالفنون فارغ‌التحصیل شد. در همان سال، او و 11 نفر دیگر از دانش آموختگان دارالفنون برای تکمیل تحصیلات خود در فرنگ، از سوی دولت انتخاب و به فرانسه اعزام شدند. و او که زبان فرانسه را خوب بلد بود، ضمن سفر به دیگر شاگردان نیز آن را می‌آموخت. میرزا کاظم در 1278ق از فرنگ بازگشت و در دارالفنون به جای معلم خود "مسیو فکتی" به تدریس داروسازی و علوم طبیعی پرداخت و تا 1313ق که زنده بود، به تدریس در دارالفنون اشتغال داشت و تنها معلم داروسازی و حکمت طبیعی دارالفنون بود. در عهد ناصری، شیمی رشته مستقلی در نظر گرفته نمی‌شد و به درس شیمی فقط به عنوان کمک به تدریس رشتۀ داروسازی نگاه می‌شد. یکی از برادران میرزا کاظم به نام نصیر ابن احمد محلاتی (ملقب به نصیرالاطباء) نیز داروساز بود و داروخانه‌ای به نام "دواخانه نصیرالاطباء" داشت. در 1319ق، او کتابی با نام "جنگ‌الادویه" در شرح خواص داروها نوشته بود.

میرزا کاظم مترجم کتاب "چرا به این جهت"، در صحبت سادهٔ طبیعی و هیئت، نوشتهٔ یکی از زنان دانشمند فرانسوی است. او کتابی نیز با نام تذکره ‎الادویه ناصری نوشته و در آن، طرز ترجمه را به شاگردان خود آموخته است.

میرزا کاظم در 21 شوال 1313ق (16 فروردین 1274ش) در 63 سالگی، و در شرایطی که هنوز مشغول تدریس بود، درگذشت. دوران زندگی‌اش مقارن بود با حکومت محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار، و فوتش 25 روز پیش از کشته شدن ناصرالدین شاه رخ داد.