گرشاسب نامه
گَرشاسْب‌نامه
سرودۀ اسدی طوسی، منظومه‌ای حماسی به فارسی. در ۴۵۸ق اسدی این منظومه را به درخواست ابودلف، فرمانروای اران، و وزیرش، محمدبن اسماعیل حقی، به نظم آورده و آن را در ۴۵۸ق، با استفاده از مآخذ موجود به زبان پهلوی، نظیر اوستا و آثار ادبی قرن ۱ق به پایان رسانیده است. به‌نظر می‌رسد اسدی از گرشاسب‌نامۀ منثور ابوالمؤید بلخی نیز بهره برده باشد. کتاب از داستان جمشید و عشق و ازدواجش با دختر کورنگ‌شاه آغاز می‌شود و تا گرشاسب و سرگذشت او و پسرش نریمان ادامه می‌یابد. گرشاسب‌نامه پر است از داستان‌های خارق‌العاده و نیز شگفتی‌هایی که گرشاسب در هندوستان دیده است. در این کتاب پاره‌ای عناصر سامی چون داستان هود پیامبر نیز راه یافته است. گرشاسب‌نامه بزرگ‌ترین حماسۀ ملی است که به‌روش شاهنامه سروده شده و اگر در شیوایی و فریبندگی به پایۀ شاهنامه نرسد، در پرمغزی و استحکام همپایۀ آن است. شگفت آن‌که فردوسی داستان گرشاسب را در شاهنامه نیاورده است. این منظومه افزون بر حماسه‌ای ادبی، اثری اخلاقی و اجتماعی نیز به‌شمار می‌رود و در آن آرای فلاسفۀ قدیم یونان نیز دیده می‌شود. نسخه‌های گوناگون این کتاب از ۷ تا ۱۱ هزار بیت دارد. کلمان هوار ۲۵۴۳ بیت از آن را به فارسی و فرانسه منتشر کرده است (۱۹۲۶). گرشاسب‌نامه به‌کوشش حبیب یغمایی به‌چاپ رسیده است (۱۳۱۷ش).