بسل، فریدریش (۱۷۸۴ـ۱۸۴۶)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بِسِل، فریدریش (۱۷۸۴ـ۱۸۴۶)(Bessel, Friedrich)

فریدریش بسل
Friedrich Bessel
زادروز آلمان ۱۷۸۴ م
درگذشت ۱۸۴۶ م
ملیت آلمانی
شغل و تخصص اصلی اخترشناس
آثار مبانی اخترشناسی
گروه مقاله ریاضیات

اخترشناس و ریاضی‌دان آلمانی. برای اولین‌بار فاصلۀ تقریبی تا یک ستاره را، با اندازه‌گیری اختلاف‌منظر[۱] (جابه‌جایی سالانه) آن یافت. او این روش اندازه‌گیری را نخست در ۱۸۳۸ برای ستارۀ ۶۱ دَجاجَه[۲] به‌کار گرفت. همچنین، توابعی ریاضی، موسوم به توابع بسل[۳]، را عرضه کرد. فعالیت‌هایش پایه‌ای برای محاسبۀ دقیق‌تر مقیاس عالم و اندازۀ ستاره‌ها، کهکشان‌ها، و خوشه‌های کهکشانی بود. در بسیاری از رصدها و تبدیل‌های دقیق اخترشناسی پیشتاز بود و فهرستی مشتمل بر موقعیت ۳,۲۲۲ ستاره، با عنوانمبانی اخترشناسی[۴] (۱۸۱۸)، منتشر کرد. با توجه به آشفتگیِ گرانشی[۵] در حرکت شِعرای یمانی[۶]و شِعرای شامی[۷]، وجود ندیم[۸]های نامرئی این دو ستاره را استنتاج کرد. در ۱۸۴۰، وجود سیّارۀ نپتون را پیش‌بینی کرد. به‌علاوه، در زمینۀ اخترشناسیِ موضعی[۹] (تعیین دقیق موقعیت اجرام آسمانی)، مکانیک سماوی[۱۰] (بررسی حرکت اجرام آسمانی)، و زمین‌پیمایی[۱۱] (بررسی اندازه و شکل زمین) نقش مهمی داشت. در میندن[۱۲]، واقع در شمال غربی آلمان، زاده شد. در ۱۸۰۴، پیش از آغاز فعالیت حرفه‌ای در حوزۀ نجوم، مطلبی دربارۀ دنباله‌دار هالی‌ نوشت و در پی آن، دستیار رصدخانۀ لیلینِتال[۱۳] شد. فقط پس از چهار سال، دولت پروس او را مأمور ساختِ نخستین رصدخانۀ بزرگ آلمان در کونیکسبرگ[۱۴] کرد که در ۱۸۱۳ کامل شد. بسل تا آخر عمر مدیر آن‌جا بود.

 


  1. parallax
  2. 61Cygni
  3. Bessel functions
  4. Fundamenta Astronomiae
  5. gravitational disturbance
  6. Sirius
  7. Procyon
  8. companion
  9. positional astronomy
  10. celestial mechanics
  11. geodesy
  12. Minden
  13. Lilienthal
  14. Königsberg