خلیل (الخلیل)
خلیل (الخلیل)
(نام عبری: حِبْرون) شهری در کرانۀ غربی رود اردن، با ۱۳۷هزار نفر جمعیت (۲۰۰۳). بیشتر ساکنان آن از اعراب مسلمان‌اند، اما در بیرون از شهر، منطقۀ مسکونی یهودی بزرگی موسوم به کیریات اربا[۱] وجود دارد. صنایع این شهر عبارت‌اند از چرم‌سازی، سنگ‌بری، و ساخت ظروف سفالی. الخلیل بارها شاهد رویارویی رژیم اشغالگر قدس و ساکنان اصلی آن در جریان انتفاضه بوده است. در ۱۹۹۴، مسجد شهر صحنۀ قتل‌عامی بود که طی آن یکی از شهرک‌نشینان صهیونیست ۳۹ فلسطینی را در حال بجاآوردن نماز صبح هدف گلوله قرار داد. در سپتامبر ۱۹۹۵، رژیم اشغالگر قدس و ساف توافق‌نامه‌ای مبنی بر این‌که سربازان اشغالگر تا مارس ۱۹۹۶ آن را به مقام‌های فلسطینی تحویل دهند به امضا رساندند، اما این کار تا ژانویۀ ۱۹۹۷ به تعویق افتاد. این شهر به سه منطقه تقسیم شده است؛ منطقۀ تحت ادارۀ فلسطینی‌ها، منطقۀ تحت ادارۀ صهیونیست‌ها، و منطقه‌ای تحت ادارۀ مشترک آن‌ها. در جریان جنگ ۱۹۴۸ فلسطین، صهیونیست‌ها نتوانستند الخلیل را تصرف کنند، لذا این شهر در اردن ادغام شد، اما در جنگ ۱۹۶۷ نیروهای صهیونیست آن را اشغال کردند. از مشخصات امروزی شهر الخلیل وجود خانه‌های بلند سنگی و بازارهایی با طاق ضربی است که در آن‌ها پوستین و محصولات شیشه‌گری به‌فروش می‌رسد. مشهورترین بنای تاریخی شهر حرم است که چون غار مَکفِیله[۲] در آن است مسلمانان و نیز یهودیان آن را مکانی مقدس می‌دانند. غار مکفیله محلی است که حضرت ابراهیم آن را از عِفرونِ[۳] حِتّی[۴] به‌منزلۀ مقبرۀ سارا[۵] خریداری کرد. خود مسجد ناحیۀ حرم پیش‌تر کلیسای صلیبیون بود که مسلمانان آن را به مسجد تبدیل کرده‌اند. این مسجد محل سنّتی مقبره‌های حضرت ابراهیم، اسحاق، و یعقوب است.