طبقات اعلام ا لشیعه

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

طَبَقاتُ اَعلامِ‌ا‌لشّیعه
نوشتۀ شیخ آقا بزرگ طهراني، کتابی‌ به‌ عربی‌ در زندگی‌نامۀ‌ دانشمندان‌ شیعه‌.‌ مؤلف از الذریعه اسامی‌ بزرگان‌ شیعه‌ را گردآوری کرده و آن‌ها را به‌‌ترتیب‌ و تعداد قرون‌ غیبت‌ امام‌ (ع‌) به‌ یازده‌ بخش‌ و هر بخش‌ را به‌ قرنی‌ با عناوین‌ ویژه‌ از قرون ۴ تا ۱۴ق اختصاص‌ داده است. در آغاز، این‌ کتاب‌ را وفیات ‌‌الاعلام‌ بعد غیبة‌الامام‌ الانام نامید ولی‌ چون‌ شرح‌‌حال‌ علمای‌ زنده‌ را نیز داشت‌، تغییر نام‌ داد. بخش‌ نخستین‌ کتاب‌ را ویژۀ‌ قرن‌ ۴‌م کرد تا کار تکراری‌ نشود زیرا علمای‌ سه‌ قرن‌ اول‌ هجری‌ در کتب‌ رجال‌ آمده‌ بود. مؤلف‌ به‌‌عللی‌ ناچار شد انتشار کتاب را برخلاف‌ ترتیب‌ تاریخی‌ از قرن‌ ۱۴‌م شروع‌ کند و از حرف‌ «الف‌» تا «عین» در ۴ جلد و از قرن‌ ۱۳م‌ نیز از حرف‌ «الف» تا «عین» در ۲ جلد در زمان‌ حیات‌ خویش‌ در نجف‌ به‌‌چاپ‌ رساند (۱۳۷۳ـ۱۳۷۷ق). بقیۀ‌ یادداشت‌های‌ این‌ دو قرن‌ هنوز چاپ‌ نشده‌ و به‌ خط‌ مؤلف‌ موجود است‌. پس‌ از مرگ‌ وی‌، فرزندش‌ علینقی‌ منزوی‌ به‌ تحقیق‌ و نشر بقیۀ‌ بخش‌های‌ طبقات‌ اعلام‌‌الشیعه‌ به‌ ترتیب‌ تاریخی‌ از قرون ۴‌ تا ۱۲ و هر قرن‌ در ۱‌ جلد در بیروت‌ و دانشگاه‌ تهران‌ اقدام‌ کرد (۱۳۹۱ق ـ۱۳۷۲ش‌). مجلدات پانزده‌گانه کتاب‌ شامل‌، شرح‌ حال‌ حدود ۱۲هزار نفر است‌. بر این‌ کتاب‌ پیوست‌هایی‌ نیز نوشته‌ شده‌ است‌ ازجمله‌: تعلیقات‌ علی‌ طبقات‌ اعلام‌ الشیعه‌ و معجم‌ اعلام‌ الشیعه‌ از سید عبدالعزیز طباطبایی‌؛ تعلیقات‌ علی‌ طبقات‌ اعلام‌ الشیعه‌ از شیخ‌ محمدرضا جعفری‌ اشکوری‌؛ مع‌ موسوعات‌ رجال‌ الشیعه‌، جلد یک، از سیدعبدالله‌ شرف‌الدین‌ موسوی‌ عاملی‌؛ فهرست‌ عمومی‌ الفبایی‌ کتاب‌ها و رساله‌ها و اجازات‌ (در پایان‌ هر جلد) از محمد ابراهیم‌ ذاکر (نوۀ‌ مؤلف‌). این‌ کتاب‌ بارها در قم‌، مشهد و بیروت‌ چاپ‌ شده‌ است‌.