مجتهد تبریزی ، میرزا حسن (تبریز ۱۲۶۸ـ ۱۳۳۷ق)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مُجتَهد تبریزی‌، میرزا حسن‌ (تبريز ۱۲۶۸ـ ۱۳۳۷ق)

مُجتَهد تبريزي‌، ميرزا حسن‌

(یا: مجتهد مطلق) مجتهد مشروطه‌خواه، از رهبران جنبش مشروطه در آذربایجان. در تبریز به‌دنیا آمد و دروس مقدماتی‌ را در تبریز گذراند و برای‌ ادامۀ‌ تحصیل‌ به‌ عتبات‌ عالیات‌ رفت‌ و پس‌ از اخذ اجازۀ‌ اجتهاد به‌ زادگاهش‌ بازگشت‌. در واقعۀ جنبش‌ مشروطه،‌ رهبر علمای‌ مشروطه‌خواه‌ آذربایجان‌ بود و پس از پیروزی مشروطه‌ و تشکیل‌ «انجمن‌ ایالتی‌ آذربایجان»، همۀ‌ دارایی‌ خود را در اختیار انجمن‌ گذاشت. بعد از اعتراض‌ به‌ اقدامات‌ تند و افراطی‌ انجمن‌ ایالتی‌، از تبریز تبعید شد و به‌ تهران‌ آمد و اقدامات‌ غیرشرعی‌ انجمن‌ را به‌ گوش‌ نمایندگان‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌ رساند که‌ با استقبال‌ نمایندگان‌ روبه‌رو شد. سپس‌ به‌ خواهش‌ والی‌ تبریز به‌ آن‌ شهر مراجعت‌ کرد و «هیئت‌ اسلامیه» را تشکیل‌ داد. پس‌ از تشکیل‌ حزب‌ دموکرات‌ و فعالیت‌ شیخ‌ محمد خیابانی‌، میرزا در نامه‌ای‌ به‌ روزنامۀ‌ تجدد، مردم‌ آذربایجان‌ را به‌ برادری‌ و همکاری‌ و حفظ‌ دستاوردهای‌ اسلامی مشروطیت‌ دعوت‌ کرد. کتاب‌ تشریح‌الاصول‌ از آثار اوست‌.