مسجد جامع (اردستان)
مسجد جامع (اَردِستان)
بنیان اولیۀ این مسجد از آثار اواخر قرن ۲ تا نیمۀ اول قرن ۴ق است. برخی عمر بن عبدالعزیز آل ابی دُلَف را بانی آن دانسته‌اند. این مسجد شبستان‌هایی در پیرامون حیاط را دربر می‌گیرد؛ شبستان جنوبی متقدم، و شبستان شرقی متأخر بر سایر شبستان‌هاست. در قرن ۶ق، در جنوب مسجد گنبدخانه‌ای ساختند، و سپس شبستان جنوبی را به ایوان جلو گنبدخانه تبدیل کردند. در کتیبه‌های ۵۵۳ و ۵۵۵ق، که به‌ترتیب در گنبدخانه، و ایوان جنوبی مسجد قرار دارند، آمده است که این اقدامات به‌دستور ابوطاهر حسین بن غالی صورت گرفته‌اند. در مراحل بعد، ایوان شمالی مسجد در ۹۴۶ق، ایوان شرقی در پایان قرن ۱۱ق، و ایوان غربی در اوایل قرن ۱۲ق، احداث شد. منارۀ مسجد را از ساختمان مسجد اولیه، و یا از زمان احداث گنبد و ایوان جنوبی دانسته‌اند.