پردازش زبان طبیعی
از مباحث مطرح در هوش مصنوعی. هدف از پردازش زبان طبیعیْ ساختن ابزارهایی است که بتواند با انسان به صورت نوشتاری یا صوتی ارتباط برقرار کند. بنابراین، با توجه به زبان مخاطب می‌تواند به زبان‌هایی چون انگلیسی، فرانسه، فارسی یا باقی زبان‌ها صحبت کند یا بنویسد. اما این کار در ابتدا با مسایل زیادی روبه‌رو بود و هنوز هم نتوانسته این کار را با دقت انسانی به انجام رساند. البته با به‌کارگیری شبکه‌های عصبی تخاصمی یا GAN، در سال‌های اخیر تحولات بزرگی در این حوزه رخ داده است، به طوری که کامپیوترْ هم در صحبت کردن و هم در نوشتن بسیار تقویت و به انسان نزدیک شده است، تا جایی که مقاله هایی که اخیراً به وسیله کامپیوتر نوشته شده است توسط داوران بین المللی پذیرفته شده‌اند و بعدا مشخص شده که این مقاله توسط انسان نوشته نشده است.
یکی از آزمون‌هایی که از ابتدای مطرح شدن مبحث هوش مصنوعی توسط آلن تورینگ مطرح شد این بود که اگر کامپیوتر و انسان را در دو گیشه مختلف قرار دهند و مراجعه‌کنندهْ با ارتباط با این دو گیشه نتواند تشخیص دهد که کدام کامپیوتر بوده است، آن برنامه‌ی هوش مصنوعی موفق بوده است. این آزمون و معیار که آلن تورینگ مطرح کرده بود، بیشتر در مورد پردازش زبان طبیعی در هوش مصنوعی صادق است.
اما پردازش زبان طبیعی به اینجا ختم نمی‌شود و این سطوح را در بر می‌گیرد: 1- از لحاظ آواشناسی و اینکه کلمات چگونه باید تلفظ شوند (به‌ویژه وقتی که کلمات به هم می‌چسبند) و اینکه در جمله چطور باید تلفظ شوند. (مثلا، جمله‌ی "خانم سرفراز آمد" را به دو صورت می‌توان تلفظ کرد) 2-از لحاظ مورفولوژی و ریخت‌شناسی و تحولات لغوی طی دوره‌های مختلف تاریخی و تکامل زبان. اینها مباحثی هستند که بیشتر در زبان‌شناسی مطرح هستند. 3- از لحاظ دستور زبان و گرامر و نقش کلمات در جمله و به عبارتی، موراد مربوط به صرف و نحو، بدین معنی که کامپیوتر باید این موارد را بفهمد و شناسایی کند. 4- از لحاظ معنایی، آیا جمله‌ای که کامپیوتر می‌خواند یا می‌نویسد، با معناست؟ مثلا جمله‌ی «باران با خوشحالی بارید» از لحاظ ساختار جمله درست است، اما از حیث معنایی صحیح نیست. 5- از لحاظ اینکه جمله واقع‌گرایانه است یا نه؟ 6- آیا جمله از لحاظ ادبی کامل است؟ بدین معنا که کامپیوتر باید بتواند جملات ادبی و مطابق با زبان معیار را بنویسد یا بگوید.
این مبحث بسیار گسترده‌ای است و روش‌های خاصی در کامپیوتر برای برنامه‌نویسی و اجرای آن وجود دارد. بیشتر قابلیت‌های مترجم گوگل، از امکانات و توانایی‌های موجود در این شاخه از هوش مصنوعی برخوردار است، نظیر ترجمه لغات، ترجمه جملات، تلفظ و نگارش آوا و شیوه‌ی تلفظ لغات و غیره.
در حال حاضر، رشته‌های هوش مصنوعی و زبان‌شناسی محاسباتی در دانشگاه‌های داخل کشور به مباحث این شاخه از هوش مصنوعی (از جمله، تبدیل تصویرهای اسکن‌شده به متن، ترجمه ماشینی، سیستم‌های پرسش و پاسخ، خلاصه‌نویسی متن، استخراج متن و تبدیل آن به گفتار، فیلم‌نامه‌نویسی و نگارش انشا، تولید مقاله و مدل‌سازی زبانی و بسیاری موارد دیگر) می‌پردازند.