آریستوفانس (ح ۴۴۵ـ ح ۳۸۰پ م)
آریستوفانس (ح ۴۴۵ـ ح ۳۸۰پ‌م)(Aristophanes)
کمدی‌نویس یونانی. از یازده نمایش‌نامۀ باقی‌مانده از او (از مجموع بیش از چهل نمایش‌نامه) نخستین کمدی‌هایش، به‌سبب بهره‌گیری از هجو تند در ریشخندکردن دموکرات‌های جنگ‌طلب، درخور توجه‌اند. در آثار خود، مسائل دیگر آن دوره را نیز به تمسخر گرفته است؛ مثلاً در نمایش‌نامۀ ابرها[۱] (۴۲۳پ‌م) آموزه‌های جدید سقراطی، و در لوسیستراتا[۲] (۴۱۱پ‌م) دل‌مشغولی به جنگ و اعتصاب جنسی زنان را به سخره می‌گیرد. در نمایش‌نامه‌های او همسرایی نقش مهمی دارد و غالباً نام خود را از آن می‌گیرد، مثل زنبورها[۳] (۴۲۲پ‌م)، پرندگان (۴۱۴پ‌م)، و قورباغه‌ها[۴] (۴۰۵پ‌م). نخستین پدیده‌ای که از آن انتقاد کرد جنگ پلوپونزی[۵] بود که آن را ناشی از تأثیر شخصیت‌های عوام‌فریبی نظیر کلئون[۶] در آتن می‌دانست؛ علاقۀ بیش از حد به اقامۀ دعوا در آتن نیز از موضوعاتی بود که وی در کمدی 'زنبورها' آن را هجو کرده است. بعضی دیگر از نمایش‌نامه‌های او عبارت‌اند از آخارناییان[۷] (۴۲۵پ‌م)، شهسواران[۸] (۴۲۴پ‌م)، صلح[۹] (۴۲۱پ‌م)، زنان تسموفوریا[۱۰] (۴۱۰پ‌م)، زنان در اکلزیا[۱۱] (۳۹۳پ‌م) و پلوتوس[۱۲] (۳۸۸پ‌م). آریستوفانس در به‌کارگیری لهجۀ آتیکی بسیار تبحّر داشت. شهرت او در نمایش‌نامه‌نویسی ناشی از شوخ‌طبعی و احساس انسان‌دوستانۀ اوست که انسان‌ها را، با وجود کجرویهایشان، ذاتاً شرور نمی‌داند. احتمالاً در آتن به‌دنیا آمد. پدرش صاحب ملکی در آیگینا[۱۳] بود و شاید اهل آن‌جا بوده است؛ بنابراین جای تردید بود که آریستوفانس شهروند اصیل آتنی باشد و به این‌سبب کلئون سعی داشت او را از حقوق مدنی محروم کند. صاحب سه پسر بود، اما از زندگی خصوصی او هیچ اطلاع دیگری در دست نیست.
| آریستوفانس Aristophanes | |
|---|---|
| زادروز |
آتن ح ۴۴۵پ‌م |
| درگذشت | ح ۳۸۰پ‌م |
| ملیت | یونانی |
| شغل و تخصص اصلی | کمدی‌نویس |
| آثار | نمایش‌نامۀ ابرها (۴۲۳پ‌م)، لوسیستراتا (۴۱۱پ‌م)، زنبورها (۴۲۲پ‌م)، پرندگان (۴۱۴پ‌م)، قورباغه‌ها (۴۰۵پ‌م)، خارناییان (۴۲۵پ‌م)، شهسواران (۴۲۴پ‌م)، صلح (۴۲۱پ‌م)، زنان تسموفوریا (۴۱۰پ‌م)، زنان در اکلزیا (۳۹۳پ‌م) و پلوتوس (۳۸۸پ‌م) |
| گروه مقاله | تئاتر |