اژه ای، هنر

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اِژِه‌ای، هنر (Aegean art)
هنر تمدن‌هایی که در عصر مفرغ[۱]، حدود ۲۸۰۰ـ۱۱۰۰پ‌م، در منطقۀ دریای اژه تکوین یافت. اژه ناحیه‌ای است در شرق دریای مدیترانه، که یونان، جزایر سیکلاد[۲]، و جزیرۀ کرت[۳] را دربر می‌گیرد. تمدن‌های اژه‌ای، به‌رغم مبادلۀ فرهنگی، که از راه دادوستد میان آنان و تمدن‌های هم‌روزگار، مصر و بین‌النهرین[۴]، برقرار بود، شیوه‌های هنری کاملاً متمایز و ممتازی به‌وجود آوردند.

نمونه‌ای از هنر اژه‌ای

هنر سیکلادی. هنر سيکلادي[۵] در عصر مفرغ (ح ۲۵۰۰ـ۱۴۰۰پ‌م) در جزایر سیکلاد شکل گرفت. از این تمدن، سفالینه‌های حکاکی‌شده و تندیسک‌[۶]های مرمرین برجا مانده است. تندیسک‌ها اغلب صنمک[۷]هایی از زنان برهنه‌اند، که الهۀ مادر را در هیئتی چکیده‌نما[۸] و نزدیک به انتزاع[۹]، با صورت بیضیِ کشیده و بینی سه‌گوش، به‌تجسم درآورده‌اند. تمدن سیکلادی بر تمدن مینوسیِ[۱۰] هم‌جوارش تقدّم زمانی داشت، و به ‌موازات آن دوام آورد؛ تا این‌که هر دو تمدن در تمدن فراگیر میسنی (موکِنایی)[۱۱]، که در سرزمین اصلی یونان تکوین یافت، مستحیل شدند.

هنر مینوسی. هنر عصر مفرغ در جزیرۀ بزرگ کرت (ح ۲۳۰۰ـ۱۱۰۰پ‌م)، که ارزش زیباشناختی والایی داشت و در‌عین‌‌حال گرایش هنری، و عشق به مواهب زندگیِ نهفته در سرشت قوم مینوسی را متجلّی می‌کرد. سفالینه‌ها به نگاره‌های پرنشاط و خودانگیختۀ گیاهی و جانوری مزّین بود، و خمیدگی‌ها با شکل و قوارۀ ظروف هماهنگی داشت. کاخ‌های فرمانروایان مینوسی، روزگاری به دیوارنگاره[۱۲]هایی نشاط‌انگیز در توصیف صحنه‌های زندگی روزمره، گیاهان، پرندگان، ماهیان جهنده، و یونس‌ماهی‌ها (دلفین‌ها) آراسته بود، که امروزه فقط قطعاتی از آن‌ها برجا مانده است. حوزۀ فرهنگی مینوسی براثر آتشفشان کوه تِرا[۱۳] (اکنون سانتورینی[۱۴]) منهدم شد، و پس از آن میسنی‌ها (موکِنایی‌ها) زمام امور را در منطقۀ اژه به‌دست گرفتند.هنر میسنی (موکِنایی) (ح ۱۵۸۰ـ۱۱۰۰پ‌م). آثار هنری برجا‌مانده از میسنیان، چه به‌لحاظ سرشت و خصوصیات، و چه ازنظر مضامینِ تصویر شده، بازتاب اشتغالات جنگی آنان است. این قوم دژهای جنگی برافراشتند، همچون استحکامات اطراف شهر میسن (موکِنای)[۱۵]، حدود ۱۳۳۰پ‌م ـ سردرِ ورودی این دژ را «دروازۀ شیران[۱۶]» خوانده‌اند، زیرا پیکره‌های غول‌آسای دو شیر بر تخته‌سنگی عظیم بر فراز آن کنده‌کاری شده است. کاخ‌های میسنایی با دیوارنگاره‌هایی چکیده‌نما تزیین می‌شدند. سفالینه‌های میسنی‌‌ها، بیشتر قدح‌های پایه‌دار بزرگی با ‌نام مخلوط‌کن[۱۷]، برای آمیختن آب و شراب، بودند که با نقش‌ صحنه‌های نبرد تزیین می‌شدند. اما ودیعۀ اصلی تمدن میسنی‌ به عالم هنر، فلزکاری‌هایی، بیشتر از مفرغ[۱۸] یا طلا، بود، که صورتک تدفینی پادشاه (ح ۱۵۰۰پ‌م)، در موزۀ ملی آتن[۱۹] از آن جمله است. در دوره‌های بعد، یونانیان از ابتکارهای هنری و دستاوردهای تصویریِ میسنیان و دیگر تمدن‌های دریاپیمای باستانی بهرۀ بسیار بردند.

 


  1. Bronze Age
  2. Cyclades Islands
  3. Crete
  4. Mesopotamia
  5. Cycladic art
  6. statuette
  7. Goddess
  8. stylized
  9. abstract
  10. Minoan
  11. Mycenaean
  12. fresco
  13. Thera
  14. Santorini
  15. Mycenae
  16. Lion Gate
  17. krater
  18. bronze
  19. National Museum Athens