نروژ

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ قابل چاپ دیگر پشتیبانی نمی‌شود و ممکن است در زمان رندر کردن با خطا مواجه شوید. لطفاً بوکمارک‌های مرورگر خود را به‌روزرسانی کنید و در عوض از عمبکرد چاپ پیش‌فرض مرورگر خود استفاده کنید.

نُرْوِژ (Norway)

نروژ
نام فارسی نُرْوِژ
نام لاتین Norway
نظام سیاسی نظام سلطنتی مشروطه با یک مجلس قانون‌گذاری
جمعیت 4,967,700 نفر
موقعیت در اروپای شمالی و در غرب شبه‌جزیرۀ اسکاندیناوی
پایتخت اسلو 
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) 15/3
رشد سالانه (درصد) 0/6
شهرهای اصلی اسلو، برگن ترونهیم و استاوانگر
زبان نروژی
دین مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع) 323758
واحد پول یورو
نمايي از کاخ سلطنتي شهر اسلو، پايتخت نروژ

موقعیت. کشوری پادشاهی در اروپای شمالی و در غرب شبه‌جزیرۀ اسکاندیناوی[۱]. از شمال به اقیانوس شمالگان[۲]، از شمال شرقی به روسیه، از شرق به فنلاند و سوئد، از جنوب به تنگۀ اسکاگِراک[۳]، و از غرب به دریای شمال[۴] و دریای نروژ[۵] محدود است. مساحت این کشور ۳۲۳,۷۵۸ ومتر مربع و شهر اسلو (اوسلو)[۶] پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. حدود سه پنجم نروژ را کوه‌هایی با ارتفاع میانگین ۴۵۰ متر فرا گرفته است. کوه‌های خولن[۷] (چولن نام سوئدی آن است) که فرسایش[۸]یافتۀ عصر یخبندان[۹]اند، در نواحی شمالی این کشور قرار دارند و سوئد و نروژ را از‌هم جدا می‌کنند. ناحیۀ فلات‌گونۀ یوتونهیم[۱۰]، با بلندی ۲,۴۷۲‌ متر (قلۀ گلیترتین، بلندترین نقطۀ کشور نروژ) و نیز ارتفاعات هاردانگرویدا[۱۱] بخش مرکز جنوبی و جنوب آن را فرا گرفته است. دامنۀ غربی کوه‌های مزبور با شیب تند به خط ساحلی اقیانوس‌های شمالگان و اطلس منتهی می‌شود و آبدره‌ها و شبه‌جزیره‌ها و جزایر ساحلی بسیار زیادی را پدید می‌آورد. آبدره[۱۲]های بخش شمالی مانند وارانگرفیورد[۱۳]، پورسانگن فیورد[۱۴]، وست فیورد[۱۵]، و فولدا فیورد[۱۶] واقع در کرانه‌های آب سرد و غالباً یخ‌بستۀ اقیانوس شمالگان مهم‌ترین آن‌ها هستند و آبدره‌های ترونهیم[۱۷]، سوگنه[۱۸]، و هاردانگر[۱۹] بزرگ‌ترین عارضه‌های ساحلی اقیانوس اطلس محسوب می‌شوند و آبدرۀ اسلو[۲۰]، که در تنگۀ اسکاگراک جای دارد جنوبی‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آید. جزایر بسیاری که شمارشان به ۵۰هزار می‌رسد در آب‌های ساحلی نروژ وجود دارد که ماگرویا[۲۱]، رینگواسوی[۲۲]، سنیا[۲۳]، وسترولن[۲۴]، هینویا[۲۵]، و جزایر لوفوتن[۲۶] مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند. بالغ بر ۱۶۰هزار دریاچه، که از فرسایش روزگار یخبندان گذشته حکایت دارند، نیز در نروژ دیده می‌شود که میوسا[۲۷] و روس[۲۸] بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آیند. رودخانه‌های نروژ کلاً کوتاه، پرشیب، و خروشان‌اند و رود گلوما[۲۹]، با درازای ۶۱۰ کیلومتر، درامسلوا[۳۰]، و لوگن[۳۱] (لاگن) مهم‌ترین آن‌ها هستند. کشور نروژ از نظر اداری به ۱۹ بخش (فیلکه[۳۲]) تقسیم می‌شود و بزرگ‌ترین شهرهای آن عبارت‌اند از اسلو، برگن[۳۳]، ترونهیم، و استاوانگر[۳۴] بزرگ‌ترین شهرهای آن و ترومسو[۳۵]، هامِرفِست[۳۶]، و واردو[۳۷] نیز مهم‌ترین بندرهای این کشور محسوب می‌شوند. درازای شمالی جنوبی قابل توجه این کشور، تنوع اقلیمی بسیاری را باعث شده و شرایط جغرافیایی متفاوت و اختلاف ارتفاع نیز از عوامل مؤثر آن هستند. بادهای غرب‌وزان[۳۸] و جریان دریایی گلف استریم[۳۹] نواحی ساحلی را از این شرایط مستثنی کرده و از اقلیمی نسبتاً آرام و معتدل برخوردار ساخته است. بندر برگن، در ساحل دریای شمال، پرباران‌ترین شهر نروژ و اروپاست. خورشید در تابستان در نواحی شمالی غروب نمی‌کند و زمستان‌هایش برعکس از تابش نور خورشید محروم است. میانگین دمای شهر اسلو در دی‌ماه ۵,۴ـ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۶.۵ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ به آن ۷۶۳ میلی‌متر می‌رسد. حدود یک چهارم از مساحت این کشور پوشیده از جنگل‌های زبان گنجشک، نارون، افرا، بلوط، و سرخس است و مخروطیانی چون سرو، و صنوبر، خاص نواحی شرقی و شمالی آن است و گوزن شمالی، خرس، روباه قطبی، گرگ، آهو، گاو وحشی، و سمور در نواحی شمالی، در ارتفاعات، و پرندگان بسیاری چون خروس وحشی و گونه‌های مختلف ماهی، حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. فقط پنج درصد از اراضی نروژ برای کشاورزی مناسب است و صنعت پایه‌های اصلی اقتصاد این کشور را تشکیل می‌دهد. حدود نیمی از سواحل جنوبی نروژ را مرتع و چراگاه فرا گرفته و نیمی دیگر به کشاورزی و کشت غلات و سیب‌زمینی و علوفه اختصاص یافته است. دولت نروژ از جنگل‌داری و شیلات حمایت می‌کند و صید ماهی، که میزان آن به ۸۰۰هزار تن در سال می‌رسد، از منابع مهم درآمد این کشور محسوب می‌شود. مساحت جنگل‌های نروژ ۸میلیون هکتار است و تولید چوب و الوار آن به ۸.۵ میلیون متر مکعب بالغ می‌شود. کانی‌های فلزی از عمده‌ترین منابع طبیعی نروژ محسوب می‌شوند و مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از آهن، آلومینیوم، فرّوتیتانیوم، مس، روی، و سرب. نروژ از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان است و تولید نفت خام آن سالانه به ۱۵۸.۵ میلیون تن می‌رسد و بعد از عربستان سعودی و روسیه، سومین صادرکنندۀ بزرگ نفت در جهان به‌شمار می‌آید. ذخایز نفت این کشور معادل ۹.۵ میلیارد بشکه است و ذخیرۀ گاز طبیعی آن به ۱,۲۵۰ میلیارد متر مکعب می‌رسد. آهن، فولاد، آلومینیوم، نیکل، مس، و روی از فرآورده‌های معدنی آن محسوب می‌شوند و کاغذ، مواد شیمیایی، مواد غذایی، منسوجات و پوشاک، مصنوعات چرمی و چوبی، ماشین‌آلات، رایانه، رادیو و تلویزیون و وسایل منزل، ابزارهای پزشکی، اتومبیل و تجهیزات حمل‌ونقل فرآورده‌های صنعتی آن را تشکیل می‌دهند. نروژ یکی از بزرگ‌ترین کشورهای استفاده‌کننده از نیروی برقابی[۴۰] است و ۹۵ درصد از نیروی الکتریسیته این کشور، که میزان آن به ۱۴,۳۰۰ میلیون کیلووات ساعت می‌رسد، با این روش تأمین می‌شود.

حکومت و سیاست. نروژ دارای نظام سلطنتی مشروطه با یک مجلس قانون‌گذاری است. اعلیحضرت هارالد پنجم[۴۱] متولد ۱۹۳۷ از ۱۹۶۸، مقام سلطنت نروژ را پس از مرگ پدر خود عهده‌دار شده است. مجلس قانون‌گذاری نروژ، استورتینگ[۴۲]، ۱۶۵ نماینده دارد که مردم آنان را برای چهار سال انتخاب می‌کنند و رهبر حزب حائز اکثریت در مجلس سِمت نخست‌وزیری و مسئولیت ادارۀ کشور و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.

مردم و تاریخ. جمعیت نروژ ۴,۹۶۷,۷۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۵.۳ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۶ درصد است و نروژی‌ها ۹۶ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۸۸ درصد از مردم آن پروتستان لوتری‌اند و ۷۶.۵درصدشان در شهرها زندگی می‌کنند و زبان رسمی آنان نروژی است. میانگین امید به زندگی در نروژ ۷۸ سال است و ۹۹ درصد از بزرگ‌سالان آن باسوادند. نشانه‌هایی از زندگی انسان عصر حجر[۴۳] مربوط به ۷۰۰۰پ‌م در نروژ به‌دست آمده است. اقوام ژرمن[۴۴] پس از آخرین عصر یخبندان به این سرزمین وارد شدند و وایکینگ[۴۵]ها از قرن ۸ تا ۱۰م در صحنۀ اروپا به خودنمایی پرداختند. نروژی‌ها در قرن ۱۰ به مسیحیت گرویدند و شاهزاده‌نشین‌های متعددی که در گوشه و کنار نروژ وجود داشتند، در قرن ۱۱م با هم متحد شدند و اولاف دوم[۴۶] (۱۰۱۵ـ۱۰۲۸) نروژ را به اوج اقتدار و عظمت رساند. اتحادیۀ کالمار[۴۷] در ۱۳۹۷، سه کشور نروژ، سوئد، و دانمارک را با هم متحد کرد. نروژ در اواخر قرن ۱۸ ضمیمۀ کشور سوئد شد و در ۱۸۱۴ به خودگردانی داخلی نائل آمد، و در ۱۹۰۵ از سوئد جدا شد و به استقلال کامل دست یافت. نروژ در حالیکه در جنگ جهانی دوم اعلام بی‌طرفی کرده بود، از ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵ به‌وسیلۀ ارتش آلمان نازی اشغال شد و پس از جنگ به پیمان آتلانتیک شمالی پیوست و در سال ۱۹۹۴ به اتحادیۀ‌ اروپا ملحق شد.

 


  1. Scandinavian Peninsula
  2. Arctic Ocean
  3. Strait of Skagerrak
  4. North Sea
  5. Norwegian Sea
  6. Oslo
  7. Kjolen Mountains
  8. erosion
  9. Ice Age
  10. Jotunheimen
  11. Hardangervida
  12. fjord
  13. Varanger Fjord
  14. Pors Angen Fjord
  15. Vest Fjord
  16. Folda Fjord
  17. Trondheim
  18. Sogne
  19. Hardanger
  20. Oslo Fjord
  21. Mageroya
  22. Ringvassoy
  23. Senja
  24. Vesterålen
  25. Hinnoya
  26. Lofoten
  27. Mjosa
  28. Ros
  29. Glama
  30. Dramselva
  31. Lågen
  32. fylke
  33. Bergen
  34. Stavanger
  35. Tromso
  36. Hammerfest
  37. Vardo
  38. Westerly
  39. Gulf Stream
  40. hydro electric
  41. harald V
  42. storting
  43. stone age
  44. germanic people
  45. viking
  46. Olaf II
  47. kalmar union