محقق کرکی، علی بن عبدالعالی (لبنان ۸۶۸ق ـ نجف ۹۴۰ق)
محقق کَرَکی، علی بن عبدالعالی (لبنان ۸۶۸ق ـ نجف ۹۴۰ق)
(یا: محقق ثانی) فقیه امامی و شیخ‌الاسلام دورۀ شاه طهماسب اول صفوی. در حوز‌ۀ پررونق آن روزگار کرَک درس خواند. فقه اهل سنت را در سوریه و مصر فراگرفت. در حدود ۹۰۹ق به نجف رفت، و در زمان شاه اسماعیل اول صفوی به ایران سفر کرد. شمس‌الدین محمد بن خاتون عاملی، علی بن هلال جزایری از استادان، و شیخ عبدالعالی میسی، ابن ابی جامع، شیخ عبدالنبی جزایری، صاحب کتاب رجالی حاوی‌الاقوال فی معرفة‌الرجال، از شاگردان او بودند. شیخ علی منشار، جانشین او در شیخ‌الاسلامی و پدرزن شیخ بهایی نیز شاگرد او بود. فقه محقق ثانی افزون بر تأکید بر استدلال و ضمن نقد آرای مخالف، این ویژگی را هم داشت که به مباحث حکومتی مانند حدود اختیارات فقیه، نماز جمعه، خراج و مقاسمه که پیش‌تر کمتر بدان توجه می‌شد، می‌پرداخت. شاه طهماسب او را نایب‌الامام و سلطان واقعی و خود را کارگزار او می‌دانست و مقرر داشت که همگان از او اطاعت کنند، از این‌رو مقررات جاری مملکت و نیز عزل و نصب امامان جمعه را او انجام می‌داد. در ترویج تشیع بسیار کوشا بود و به عالمانی که می‌شناخت نامه می‌نوشت و از آنان می‌خواست که بدین منظور به ایران سفر کنند. وی مقرر کرده بود در هر شهری عالمی شیعی سکونت کند و عالمان سنی را از آن‌جا بیرون می‌کرد؛ از این‌رو او را «شیخ مروِّج» و «مروج‌المذهب» نیز گفته‌اند. نماز جمعه را در زمان غیبت واجب می‌دانست. در اواخر عمر به سببی نامعلوم به نجف رفت و همان‌جا گویا به طرزی مشکوک درگذشت. مهم‌ترین اثر او جامع‌المقاصد فی شرح‌القواعد، در شرح قواعد، اثر علامۀ حلی، است.