تقوایی ، ناصر (آبادان ۱۳۲۰ش)
ناصر تقوایی (آبادان 19 تیر ۱۳۲۰ش- )
| ناصر تقوایی | |
|---|---|
| زادروز |
آبادان 19 تیر ۱۳۲۰ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشکده ادبیات دانشگاه تهران |
| شغل و تخصص اصلی | کارگردان سینما |
| شغل و تخصص های دیگر | داستان‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس، عکاس |
| آثار | مجموعه داستان تابستان همان سال (۱۳۴۸ش)؛ مستند نان‌خورهای بی‌سوادی (۱۳۴۶)؛ مجموعه‌ی تلویزیونی دایی جان ناپلئون (۱۳۵۴)؛ فیلم ناخدا خورشید |
| گروه مقاله | سینما |
داستان‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس، فیلم‌ساز و عکاس ایرانی. تقوایی از کارگردانان شاخص و اصلی جریان موسوم به موج نوی سینمای ایران است. از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. به عناصر بومی توجه و علاقه نشان داده است و آن‌ها را در آثارش انعکاس می‌دهد. نخستین داستان او با نامِ پناهگاه در گاهنامۀ آرش چاپ شد. در مجموعۀ داستانِ تابستان همان‌‌سال (۱۳۴۸ش) حوادث ناشی از کار و بحران‌های سیاسی را با توصیف جغرافیای تفتۀ جنوب درمی‌آمیزد. تقوایی با راه یافتن به کارگاه فیلم ابراهیم گلستان به فیلم‌سازی روی آورد و مستندهایی ساخت که عبارت‌اند از تاکسی‌متر (۱۳۴۶)، آرایشگاه آفتاب (۱۳۴۶)، نان‌خورهای بی‌سوادی (۱۳۴۶)، فروغ فرخ‌زاد ۱۳۱۳ـ۱۳۴۵ (۱۳۴۶)، رقص شمشیر (۱۳۴۶)، باد جن (۱۳۴۸)، و اربعین (۱۳۴۹). فیلم‌نامۀ چای تلخ (۱۳۸۰ش) را دربارۀ جنگ در خوزستان نوشته است. تقوایی فعالیت سینمایی‌اش را با همکاری در گروه فنی فیلم خشت و آینه به کارگردانی ابراهیم گلستان آغاز کرده است. نخستین فیلمِ سینمایی او، آرامش در حضور دیگران (۱۳۴۹)، اقتباسی از داستانی نوشتۀ غلامحسین ساعدی است که مدت کوتاهی پس از نمایش عمومی توقیف شد. فیلمِ بعدی، صادق کرده (۱۳۵۱)، با گوشۀ چشمی به موفقیت قیصر (۱۳۴۸) ساخته شد، اما از لحاظ ساختار تفاوت‌های آشکاری با آن داشت. دایی‌جان ناپلئون (۱۳۵۴)، از مجموعه‌های مطرح و شاخصِ تلویزیون ملی ایران بود، و نفرین (۱۳۵۲) و ناخدا خورشید (۱۳۶۵)، به‌ترتیب براساس داستان‌های باتلاق نوشتۀ میکا والتاری، نویسندۀ فنلاندی، و داشتن و نداشتن نوشتۀ ارنست همینگوی، از فیلم‌های خوش‌ساخت و خوش‌پرداخت سینمای ایران محسوب می‌شوند. سایر فیلم‌هایش که موضوع و مضمون اجتماعی و انتقادی دارند، عبارت‌اند از ای ایران (۱۳۶۸) و کاغذ بی‌خط (۱۳۸۰). او در کارنامه خود چندین کار سینمایی و تلویزیونی ناتمام دارد. مجموعۀ تلویزیونی داستان‌سرایان (۱۳۵۷) که به زندگی و آثار نویسندگان نام‌آور ادبیات معاصر می‌پرداخت، از آن جمله است. او پیش از انقلاب قرار بود شوهر آهوخانم (نوشتۀ علی‌محمد افغانی) را هم بسازد که نشد. او پس از انقلاب پروژۀ بزرگ کوچک جنگلی نوشتۀ خودش (با نگاهی به داستان مردی از جنگل نوشتهٔ احمد احرار) را در سال ۱۳۶۲ نیمه‌کاره گذاشت و دو پروژۀ مشهور «زنگی و رومی» (۱۳۸۱) و «چای تلخ» (۱۳۸۲) نیز همچنان ناتمام رها شده‌اند. تقوایی در دی‌ماه سال ۱۳۸۲ فیلم جنگی چای تلخ را کلید زد، اما به دلایل مالی، سانسور و عدم حمایت مراکز دولتی نیمه‌کاره ماند.
برخی از جوایز و افتخارات
نشان برنز پنجمین دورۀ جشنوارۀ سینمایی سپاس تهران برای فیلم صادق کرده (۱۳۵۱)؛ نشان نقرهٔ ششمین دورۀ جشنوارۀ سینمایی سپاس تهران برای فیلم نفرین (۱۳۵۲)؛ شیر نقرۀ جشنوارۀ بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم سینمایی آرامش در حضور دیگران (۱۹۷۲)؛ شیر طلایی جشنوارۀ بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم کوتاه رهایی (۱۹۷۲)؛ جایزهٔ تندیس طلایی جشنوارۀ بین‌المللی فیلم سانفرانسیسکو برای فیلم کوتاه رهایی (۱۹۷۲)؛ پلنگ طلایی جشنوارۀ فیلم لوکارنو برای فیلم ناخدا خورشید (۱۹۸۸)؛ نامزد نخل طلایی جشنوارۀ فیلم کن برای فیلم قصه‌های کیش (۱۹۹۹)؛ سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از بیستمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم کاغذ بی‌خط (1380)؛ تندیس زرین بهترين فيلم به انتخاب انجمن منتقدان و نويسندگان از ششمین دوره جشن خانه سینما (1381).
فهرست فیلم‌های بلند سینمایی
- آرامش در حضور ديگران (۱۳49)
- صادق كرده (۱۳۵۱)
- نفرين (۱۳۵۲)
- ناخدا خورشيد (۱۳۶۵)
- ای ايران (۱۳۶۸)
- کشتی یونانی (قصه‌های كيش: اپيزود اول) (۱۳۷۷)
- كاغذ بی‌خط (۱۳۸۰)