ضرب (منطق)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۲۳ توسط DaneshGostar (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - '\\2' به '<!--2')
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

ضَرب (منطق)

(جمع آن ضروب، در لغت به‌معنای گونه و روش و قسم) در منطق، اصطلاحی در بحث قیاس، بدین معنا که در قیاس اقترانی حملی و برای هریک از اشکال چهارگانۀ قیاس، به‌دلیل آن‌که صغری و کبری ممکن است یکی از محصورات اربعه باشد، شانزده حالت پدید می‌آید که شانزده ضرب‌ِ آن شکل نامیده می‌شود. ضروب قیاس بر دو نوع‌اند: ۱. ضروب عقیم: همواره دارای نتیجه‌ای صحیح نیستند، چون شرایط انتاج در آن‌ها رعایت نمی‌شود؛ ۲. ضروب منتج: همواره از آن‌ها می‌توان نتیجه‌ای صحیح به‌دست آورد. ضروب منتج و عقیم را برمبنای شرایط انتاج تعیین می‌کنند: در شکل اول، چهار ضرب منتج و دوازده ضرب عقیم؛ در شکل دوم، چهار ضربْ منتج و دوازده ضرب عقیم؛ در شکل سوم، شش ضربْ منتج و دَه ضرب عقیم؛ در شکل چهارم، پنج ضربْ منتج و یازده ضربْ عقیم.