آسک
آسَک (Asak)
شهر قدیم در استان خوزستان، نزدیک ارجان و بین ارجان و رامهرمز. خرابه‌های آن در شمال غربی گرمسیرات و در دامنۀ کوه قرار دارد. اصطخری به آتشفشان کوچکی اشاره می‌کند که در نزدیکی آن قرار داشته است. برخی محققین واژه‌ی آسک را ترکیبی از لهجه‌ی واژه‌ی فارسی «آهو» می‌دانند که به زبان کردی آن را آسک می‌نامیدند. برخی دیگر نیز معتقدند که آسک بر گرفته از نام اشکانیان بوده که با گذشت زمان (ش) به (س) تبدیل شده است. قدمت شهر تاریخی آسک به قبل از اسلام و دوران تمدن عیلام، اشکانی و ساسانی باز می‌گردد و در حوالی این شهر آثاری از عصر ساسانیان دیده می‌شود، ازجمله ویرانه‌های کاخی که به قباد ساسانی، پدر انوشیروان، منصوب است. این شهر پس از ورود اسلام به ایران به دلیل جنگی که میان خوارج ازارقه و سپاه عبیدالله بن زیاد در آن انجام گرفت، معروف شد. سید محمد امام در کتاب تاریخ و جغرافیای خوزستان نوشته است که عبیدالله بن زیاد در سال 58ق، ابو هلال مرداس بن حدیر حنظلی را که پیشوای خوارج ازارقه بوده در بصره به زندان انداخت. مرداس پس از رهایی از زندان با چهل تن از یاران خود به اهواز و گریخت و در سال 61ق با یارانش در شهر آسک مستقر شد. اما عبیداالله بن زیاد که کار قتل امام حسین (ع) و یارانش را در کربلا به پایان رسانده بود مجددا یک سپاه سه هزار نفری به فرماندهی سعید بن اسلم الکلابی را به این شهر فرستاد که مرداس و یارانش را در حال نماز به قتل رساندند.
آثار برجای مانده از شهر باستانی آسک
- کوه سوخته فعلی
- تل‌های باقیمانده در روستای آسیاب به اسم برد کار گه.
- تل‌های باقیمانده در دهکده گرگری سفلی به اسم تل میلک.
- تل‌های باقیمانده مابین دهکده گرگری سفلی و دهکده قلندری به اسم تپه‌های سفید.
- تل‌های باقیمانده در روستای آسیاب به اسم خکشتری.
- چشمه‌های آب شور در حوالی دهکده سور مقداد.
- دره‌ای در حوالی آسیاب به اسم دره میخ.