آشنایی با نقد ادبی (کتاب)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
عبدالحسین زرین‌کوب
عبدالحسین زرین‌کوب

آشنایی با نقد ادبی (کتاب) Familiarity with Literary Criticism (book)

اثری پژوهشی از عبدالحسین زرین‌کوب. این کتاب در واق‍ع‌ م‍ق‍دم‍ه‌ای‌ ب‍ر ک‍ت‍اب‌ دو ج‍ل‍دی‌ «ن‍ق‍د ادب‍ی‌: ج‍س‍ت‍ج‍و در اص‍ول‌ و روش‌ها و مباحث نقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان» است که در اواخر دهه­‌ی 1330ش توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. نخستین چاپ کتاب حاضر (که چکیده‌­ای از کتاب ذکر شده است) در سال ‌ ۱۳۷۳ش ت‍وس‍ط ان‍ت‍ش‍ارات‌ ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر ب‍ه‌ چ‍اپ‌ رس‍ی‍ده‌ و چاپ دومش با ویرایش و افزوده­‌های مفصلی در سال بعد توسط انتشارات سخن منتشر شده. با استناد بر معرفی این کتاب در سایت انتشارات سخن، آخرین چاپ کتاب (نهم) در سال 1392ش و در 510 صفحه صورت گرفته است.

آشنایی با نقد ادبی شامل هفت فصل است که در آن‌ها درباره­‌ی انواع نقد و اصول آ‌ن‌ها به تفصیل صحبت شده. این کتاب بخش‌هایی را هم به توضیح درباره­‌ی تاریخ نقادی در ایران و موضوعاتی درباره­‌ی تحول فکر انتقادی اختصاص داده است. توضیحاتِ مربوط به تاریخ نقادی گستره‌­ی زمانی بیشتری را در برمی‌گیرد و درباره­‌ی تاریخ نقد در دنیای کلاسیک یونان و روم، نقد عربی در دوره­‌ی جاهلیت و نقادی در دوره­‌ی پیدایش اسلام تا زمان معاصر سخن گفته شده‌است.

در این کتاب تعداد زیادی از مباحث و مسائل عمده­‌ی نقد ادبی از جمله بحث‌های مربوط به سنت‌‌ها، تأثیر و نفود، و تقلید و ابداع را در ضمن مرور به تاریخ نقد ادبی بهتر می‌توان درك كرد. شیوه‌های نقد اجتماعی، روان‌­شناسی، اخلاقی و زیبایی‌شناسی را در ره‌گذار مسیر تاریخ نقد و نقادی آسان‌تر می‌توان تجربه كرد و نظریه‌های تازه‌تر را هم كه مخصوصاً به وسیله‌­ی مدعیان نوجویی مورد تأكید بیش از حد معقول واقع شده است بهتر می‌توان از جریان تحول تاریخی اندیشه‌های انتقادی نتیجه گرفت یا ارزیابی کرد.

این کتاب بعد از یک فهرست تفصیلی، یادداشت [مقدمه‌­ای بر چاپ این کتاب] و مقدمه[ای که از کتاب نقد ادبی: «جستجو در اصول و روش‌ها و...» اخذ شده] شامل 7 فصل و بخش فهرست‌­ها و تعلیقات به این شرح می‌­شود:

  • مقدمات و تعريفات نقد (شامل 17 مقاله)

  • ارزش‌ها و روش‌ها (15 مقاله)؛ مباحث و مسائل (9مقاله)

  • در يونان و روم: دنیای کلاسیک باستانی (19 مقاله)

  • عرب و اسلام (22 مقاله)

  • از گذشته­‌ی ادبی ایران (34 مقاله)

  • ادب جدید ایران (8 مقاله)

  • فهرست­‌ها و تعلیقات (الف- مآخذ عربی و فارسی، ب- به زبان­‌های دیگر، ج- پیوست­‌ها و افزوده­‌ها).

    علاوه بر این‌که کل این کتاب، با افزوده­‌ها و اصلاحاتی، بخشی از کتاب دوجلدی نقد ادبی است، فصلی از این کتاب نیز (از گذشته­‌ی ادبی ایران) عنوان کتاب دیگری از زرین­‌کوب است که نخستین‌بار در سال 1375ش توسط انتشارات الهدی منتشر شده و ارتباطی با مباحث کتاب حاضر ندارد.

    در فصل هفتم کتاب آشنایی با نقد ادبی، وضعیت نقد ادبی معاصر ضمن مقالات مختصری درباره­‌ی قبل از مشروطیت، ذکاءالملک فروغی، بعد از مشروطیت، بدیع‌­الزمان فروزانفر، ملک‌­الشعراء بهار، محمدعلی_فروغی، محمد_قزوینی و کسروی بررسی شده است.