نمایش مبدأ برای ارانی ، تقی (تبریز ۱۲۸۲ـ تهران ۱۳۱۸ش)

{{جعبه زندگینامه|عنوان=تقی ارانی|نام=|نام دیگر=|نام اصلی=|نام مستعار=|لقب=|زادروز=تبریز ۱۲۸۲ش|تاریخ مرگ=تهران ۱۳۱۸ش|دوره زندگی=|ملیت=ایرانی|محل زندگی=|تحصیلات و محل تحصیل=دانشنامۀ‌ دکتری رشتۀ‌ فیزیک و شیمی‌ از دانشگاه برلین|شغل و تخصص اصلی=نویسنده‌ و نظریه‌پرداز‌|شغل و تخصص های دیگر=|سبک=|مکتب=|سمت=|جوایز و افتخارات=|آثار=اصول شیمی، اصول زیست‌شناسی، اصول فیزیک، اصول ماده، مفهوم ماتریالیستی انسانیت، پسیکانالیز|خویشاوندان سرشناس=|گروه مقاله=علوم سیاسی|دوره=|فعالیت های مهم=بنیان‌گذار معنوی حزب تودۀ ایران‌|رشته=|پست تخصصی=|باشگاه=}}

اَرانی‌، تقی ‌ (تبریز ۱۲۸۲ـ تهران ۱۳۱۸ش)<br /> [[File:11171500.jpg|thumb|تقی اَرانی]] نویسنده‌ و نظریه‌پرداز‌ کمونیست‌ و بنیان‌گذار معنوی [[حزب توده ایران|حزب تودۀ ایران]]<nowiki/>‌ در دورۀ‌ [[پهلوی، سلسله (۱۳۰۴ـ۱۳۵۷ش)|پهلوی]].‌ فرزند ابوالفتح‌ ارانی، کارمند وزارت دارایی، بود و پس از فارغ‌التحصیلی از [[دارالفنون]] و دانشکدۀ پزشکی برای‌ ادامۀ‌ تحصیل‌ به‌ [[آلمان|آلمان‌]] رفت‌ (۱۳۰۱ش‌) و در رشتۀ‌ فیزیک و شیمی‌ از دانشگاه برلین دانشنامۀ‌ دکتری گرفت‌. در دوران‌ تحصیل‌ تحت‌ تأثیر عقاید کمونیستی‌ قرار گرفت‌ و در برلین‌ به انتشار روزنامۀ ''پیکار'' کمک کرد. سه رساله در فرهنگ ایران دربارۀ [[خیام، عمر بن ابراهیم (نیشابور ۴۳۹ـ۵۲۶ق)|عمر خیام]]، [[سعدی، مصلح الدین (شیراز ح ۶۰۶ـ ح ۶۹۱ق)|سعدی]]، و [[ناصر خسرو قبادیانی|ناصرخسرو]] نوشت. در ۱۳۰۹ش به‌ ایران‌ بازگشت‌ و در مدرسۀ‌ فنی‌ تهران‌ به‌ تدریس‌ فیزیک‌ پرداخت‌ و اندکی‌ بعد در وزارت‌ اوقاف‌ و صنایع‌ مشغول‌ به‌ کار شد و چندی‌ بعد نشریۀ ''دنیا'' را منتشر ساخت‌. وی‌ در این‌ مدت‌، اقدام‌ به‌ ایجاد تشکیلات‌ سوسیالیستی‌ کرد و جلساتی‌ در [[گراند هتل|گراندهتل‌]] برگزار نمود و هستۀ اصلی‌ جمعیت‌ کانون‌ جوانان‌ را تشکیل‌ داد. اما در ۱۳۱۶ش همراهِ‌ ۵۲ تن‌ (← [[گروه_53_نفر|گروه ۵۳ نفر]]) از هم‌مسلکان‌ خود دستگیر و روانۀ‌ زندان‌ شد و محکوم‌ به‌ ده‌ سال‌ زندان‌ گردید، اما شانزده ماه بعد، در بهمن‌ ۱۳۱۸ش،‌ به‌ نحو مرموزی‌ در زندان‌ قصر درگذشت‌. در زمینۀ علوم طبیعی و علوم اجتماعی تألیفاتی دارد که از آن جمله می‌توان به ''اصول شیمی''، اصول ''زیست‌شناسی''، ''اصول'' ''فیزیک''، ''اصول'' ''ماده''، ''مفهوم ماتریالیستی انسانیت، پسیکانالیز'' اشاره کرد.<br /> <!--11171500-->
[[Category:انقلاب ها و انقلابیون]]
[[Category:اشخاص و گروه ها]]
[[Category:تاریخ ایران]]
[[Category:دورۀ پهلوی]]
[[Category:(علوم سیاسی)علوم سیاسی]]
[[Category:اشخاص و آثار، عناوین]]