انسلادوس

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اِنْسِلادوس (Enceladus)
در اخترشناسی، قمر بزرگ سیّارۀ زحل، و هشتمین قمر شناخته‌شده از سمت این سیاره. حدوداً هر ۱.۳ روز زمینی یک‌بار و در ارتفاع ۲۳۸هزار کیلومتری بر گرد سیارۀ زحل مدارپیمایی می‌کند. مدار انسلادوس با استوای زحل موازی و اندکی بیضی‌گون است. این قمر کروی‌شکل است و قطر آن را حدود ۵۰۰ کیلومتر، تقریباً یک‌ششم قطر ماه، برآورد کرده‌اند. ساختار درونی و ترکیب آن ناشناخته است، اما چگالی برآورد شده و سطح درخشان آن سیاره‌شناسان را متقاعد کرده است که تقریباً از آب یخ‌زده تشکیل شده است و هستۀ کوچک سنگی دارد. اِنسلادوس بسیار کوچک است و جوّ ندارد. سطحِ آن بسیار صاف و دارای چند دهانۀ معدود است. بنابراین، سطح این قمر جوان‌تر از بیشتر قمرهای زحل است. سیاره‌شناسان سطحِ اِنسلادوس را جوان‌تر از ۱۰۰میلیون سال برآورد می‌کنند. سطح این قمر، مانند برفی که به‌تازگی باریده باشد، بسیار بازتابنده است. بنابه نظر سیاره‌شناسان اِنسلادوس براثر فوران آب در سراسر پوستۀ یخی‌اش دایماً بازپوشانده می‌شود. نیروهای گرانشیِ ناشی از قمرهای همسایه‌اش، تتیس[۱] و دیونه[۲]، و کشش گرانشی زحل ممکن است به اندازه‌ای که برای گرم نگاه‌داشتن درون اِنسلادوس کافی باشد آن را بفشارند و بکشند. سنگ‌های درون انسلادوس بر اثر مالیده‌شدن به یکدیگر حرارتی پدید می‌آورند که با ذوب کردن یخ، ویژگی‌های شگفت‌انگیز زمین‌شناختی این قمر را موجب می‌شوند. قسمت‌هایی از پوستۀ آن، همانند آنچه در گانیمید[۳]، قمر مشتری، دیده می‌شود، به‌تناوب با پشته‌ها و دره‌ها پوشیده شده است. سیاره‌شناسان بر این باورند که این پشته‌ها و درّه‌ها هنگام شکسته‌شدن پوسته و تبدیل آن به ورقه‌های یخ و بر اثر برخورد آن‌ها تشکیل شده‌اند. بعضی از دهانه‌های معدود انسلادوس با آبی پرشده است که از بیرون دهانه فراهم آمده و منجمد شده است. آبفشان‌های اِنسلادوس ممکن است موادِ موجود در حلقه‌های زحل را تأمین کرده باشند. این قمر را اخترشناس آلمانی‌تبار انگلیسی، سِر ویلیام هرشل[۴]، در ۱۷۸۹ کشف کرد و نام یکی از تیتان‌[۵]ها را بر آن نهاد که در نبرد با ایزدبانو آتنا[۶] مغلوب شده است. عوارض انسلادوس را با نام شخصیت‌ها و مکان‌هایی نام‌گذاری کرده‌اند که در ترجمۀ سِر ریچارد برتون[۷]، نویسندۀ انگلیسی، از هزارویک شب[۸] آمده است.

 


  1. Tethys
  2. Dione
  3. Ganymede
  4. Sir William Herschel
  5. Titan
  6. Athena
  7. Sir Richard Burton
  8. Arabian Nights