نمایش مبدأ برای ایرانی مجرد، محمد (تهران ۱۲۵۱ـ۱۳۵۰ش)

{{جعبه زندگینامه
|عنوان = محمد ایرانی مجرد
|نام =
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=
|لقب=
|زادروز= تهران ۱۲۵۱ش
|تاریخ مرگ=۱۳۵۰ش 
|دوره زندگی=
|ملیت=ایرانی
|محل زندگی=
| شغل و تخصص اصلی = ردیف‌دان
|سبک = سنتی
|مکتب =
|سمت = 
|جوایز و افتخارات =
|آثار = مقاله‌ی «چغانه‌ی طرب» 
|گروه مقاله =موسیقی
|دوره =
|فعالیت های مهم =
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}
[[پرونده:11680200.jpg|جایگزین=ایرانی مجرد|بندانگشتی|محمد ایرانی مجرد]]
محمّد ایرانیِ مُجرّد (تهران ۱۲۵۱ـ ۱۳۵۰ش)<br>



(معروف به حاج‌آقا محمد) ردیف‌دان ایرانی و کارشناس برجسته‌ی موسیقی دستگاهی. از زندگى او و خاصه دوران جوانی‌اش اطلاع چندانی در دست نیست. با این حال می‌دانیم که  از ثروتمندان رشت بوده و از درآمد کشت چاى و املاک خود در گیلان امرار معاش می‌کرده است. ازدواج نکرد و گویا بیشتر عمر خود را با خواهرش در تهران سپری ‌کرده است. 

حاج‌آقا محمد ابتدا نزد مهدى صلحى (از شاگردان برجسته‌ی [[میرزا عبدالله]]) و سپس میرزا عبداللّه، [[آقا حسینقلی|آقا حسینقلى]]، [[نایب اسدالله|نایب اسداللّه]] و [[درویش خان|درویش ‌خان]] ردیف‌های موسیقی سنتی را آموزش دیده است. او با این که در نواختن مهارتى نداشت، اما ردیف‌دانى بسیار برجسته و بی‌نظیر بوده است. مجرد ایرانی علاوه بر آوازها، از تصانیف و آهنگ‌هاى قدیم نیز آگاهى بسیار داشت و نظراتش سند معتبری براى اهل موسیقى به‌شمار می‌رفت. [[حسن مشحون]] و [[خالقی، روح الله (کرمان ۱۲۸۵ـ سالزبورگ ۱۳۴۳ش)|روح‌اللّه خالقى]] در تدوین ''تاریخ موسیقى'' خود بارها به یادداشت‌ها و خاطرات او استناد کرده‌اند. 

محفل حاج‌آقا محمد در محله‌ی آب‌سردار تهران بیشتر از 60 سال مرکز تجمع موسیقی‌دانان معتبر از چند نسل متوالى بوده است. آنها در این محفل به نواختن ساز، خواندن آواز و بحث‌‌هاى شناخت ردیف می‌پرداختند و از نقدها و نکته‌سنجی‌هاى او بهره می‌بردند. هنرمندانى که در محفل او حضور داشتند، اساتید برجسته‌ای چون [[ابوالحسن صبا]]، [[حسام السلطنه|حسام‌السلطنه]]، [[برومند، نورعلی (تهران ۱۲۸۴ـ۱۳۵۵ش)|نورعلى برومند]]، [[حسین طاهرزاده]]، [[اسماعیل قهرمانی (تهران ۱۲۵۸ش ـ همان جا )|اسماعیل قهرمانى]]، [[سماعی، حبیب (تهران ۱۲۸۰ ـ همان جا ۱۳۲۵ش)|حبیب سماعى]]، [[علی تجویدی|على تجویدى]] و [[حسین تهرانی|حسین تهرانى]] بوده‌اند. نواختن و ضبط بسیارى از ردیف‌ها زیر نظر حاج‌آقا محمد انجام شده است. از جمله ردیف آوازى [[محمود کریمی (تهران ۱۳۰۶ـ همان جا ۱۳۶۳ش)|محمود کریمى]] که در زمان فعالیت مرکز حفظ و اشاعه‌ی موسیقی از روى دوره‌ی متوسط ردیف آوازى [[دوامی، عبدالله (تفرش ۱۲۷۰ـ تهران ۱۳۵۹ش)|عبداللّه دوامى]] خوانده شده بود. محمود کریمى بیشتر از 15 سال، هفته‌اى دو روز، نزد حاج‌آقا محمد آموزش دیده است. [[فرامرز پایور (تهران ۱۳۱۱ش ـ ۱۳۸۸)|فرامرز پایور]] و [[داریوش صفوت]] از دیگر موسیقی‌دانانی هستند که نزد او شاگردى کرده‌اند. صفوت ردیف میرزا عبداللّه را به روایت حاج‌آقا محمد مشق کرد و مورد تأیید او قرار گرفت. 

تنها اثر مکتوب به جا مانده از محمد ایرانی مجرد مقاله‌ی "چغانه‌ی طرب" است که در اولین دستور آموزشى تنبک، به نام آموزش تمبک، به‌کوشش [[حسین دهلوی|حسین دهلوى]] به ‌چاپ رسیده است.

<br><!--11680200-->
[[رده:موسیقی]]
[[رده:ایران - اشخاص]]