باطن (کلام)
باطِن (کلام)
(در لغت به‌معنای پنهان، اندرون، اصل و حقیقت) در نزد حکما، عرفا و متکلمان به دو معنا به‌کار رفته است: ۱. نامی از نام‌های خدا (حدید، ۳)؛ یعنی خدا حقیقتِ هر حقیقت و منزّه از هر صفتی است که موهِم کاستی باشد، پوشندۀ عیب‌ها و بخشایندۀ گناهان است، دانای نهان‌ها و رازهاست و خود، ذاتی است ناشناختنی. در میان اسماء الله، اول نقطۀ مقابل آخِر و باطن نقطۀ مقابل ظاهر است؛ ۲. باطن دین؛ یعنی ورای معانی ظاهری تعلیمات دینی و به‌ویژه قرآن، معانی باطنی وجود دارد که مفسّر و خواننده باید بدان‌ها نیز دست یابد. در بعضی از احادیث برای قرآن هفت بطن توصیف شده است.