برونیی
برونِئی (Brunei)
موقعیت. کشور سلطان‌نشین برونئی در ساحل شمال غربی جزیرۀ بورنئو واقع در آسیای جنوب شرقی و بین کشور مالزی (ایالت سراواک) و دریای چین جنوبی قرار دارد. مساحت این کشور ۵,۷۶۵ کیلومتر مربع و پایتخت آن بندر سری بگاوان[۱] است.
سیمای طبیعی. این کشور از دو بخش ساحلی نزدیک به هم تشکیل شده، و به‌وسیلۀ دالان باریکی از خاک کشور مالزی که درّۀ رودخانۀ لیمبانگ[۲] از میان آن می‌گذرد از هم جدا شده‌اند. هر دو بخش از تپه‌ماهورهایی تشکیل شده‌اند که به یک جلگۀ ساحلی غالباً باتلاقی منتهی می‌شوند. سرزمین شرقی که کوچک‌تر است ناهمواری بیشتری دارد و رو به شرق بر ارتفاع آن افزوده می‌شود و کوه بوکیت پاگون[۳] با ارتفاع ۱,۸۵۰ متر، بلندترین نقطۀ آن به‌شمار می‌آید.
اقتصاد. نفت و گاز طبیعی، عمده‌ترین منبع درآمد کشور برونئی است؛ آن‌چنان‌که تولید ناخالص ملی این کشور را به بیشترین رقم در میان کشورهای آسیای جنوب شرقی بالا برده است و کشت برنج، فلفل و ادویه، کاساوا و نیز چوب‌های صنعتی منبع عایدی دیگر این کشور به‌شمار می‌آیند. راه‌های کشور برونئی عمدتاً به شبکه‌هایی که در جلگۀ ساحلی متمرکزند و نیز به رودخانه‌هایی منحصر شده است که از جنوب به شمال جریان دارند. تولید لاستیک، ارّه‌های چوب‌بری، قایق‌سازی، نساجی، برنج‌کاری، و نقره‌کاری ازجمله فعالیت‌های صنعتی آن محسوب می‌شوند.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور برونئی سلطنتی مطلقه است و سلطان حاجی حسن‌البولکیاه‌معزّالدین والدوله از ۱۹۶۷، زمام امور این کشور را در دست دارد و شاهزاده المهتدی بالمه که فارغ‌التحصیل دانشگاه آکسفورد انگلستان است سمت ولیعهدی کشور مزبور را برعهده دارد. به‌موجب تغییراتی که در ۱۹۸۴ در قانون اساسی این کشور به عمل آمد، یک شورای مشورتی ۲۱نفرۀ انتصابی، سلطان را در امور قانون‌گذاری یاری می‌دهد. آموزش و مراقبت‌های پزشکیِ عالی و رایگان، حتی در دورافتاده‌ترین نواحی، از ویژگی‌های این کشور ثروتمند است.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور برونئی حدود ۳۹۹,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۶۹.۲ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش جمعیت این کشور ۲.۵ درصد است و ۶۴ درصد از جمعیت آن ماله‌ای‌‌اند و مذهب رسمی آنان اسلام و زبان رسمی‌شان ماله‌ای است. کشور برونئی از قرن ۱۵م به‌صورت سلطان‌نشینی مستقل اداره می‌شد و یادگاری از یک امپراتوری مقتدر اسلامی بود. قدرت سلطان‌نشین مزبور در قرن ۱۶ رو به کاهش نهاد و پرتغالی‌ها، اسپانیایی‌ها، و هلندی‌ها برای تصرف آن به رقابت پرداختند. انگلیسی‌ها در آغاز قرن ۱۹ در صحنۀ سیاست این سرزمین حضور یافتند و در ۱۸۸۸ آن را تحت‌الحمایۀ خویش قرار دادند. کشف منابع عظیم نفت در دهۀ ۱۹۲۰ به این سرزمین اهمیت خاصی بخشید و بر شیوۀ زندگی مردم آن اثر گذاشت. در جنگ جهانی دوم (۱۹۴۱) به تصرف ارتش ژاپن درآمد و در پایان جنگ (۱۹۴۵) ارتش استرالیا آن را آزاد کرد. این سرزمین در ۱۹۵۹ به خودمختاری داخلی نایل شد ولی روابط خارجی آن تحت نظارت انگلستان باقی ماند. برونئی در ژانویۀ ۱۹۸۴ به استقلال کامل رسید و در همان سال به عضویت سازمان ملل متحد پذیرفته شد.