بورن، ماکس (۱۸۸۲ـ۱۹۷۰)
بورْن، ماکْس (۱۸۸۲ـ۱۹۷۰)(Born, Max)
فیزیک‌دان آلمانی‌تبار بریتانیایی. در ۱۹۵۴، موفق به دریافت جایزۀ نوبل فیزیک شد. این جایزه به‌سبب پژوهش بنیادی‌اش در نظریۀ کوانتومی[۱]، به‌ویژه کشف او در زمینۀ ارتباط تابع موج[۲] الکترون با احتمال وجود الکترون در هر نقطه (۱۹۲۶)، به او اعطا شد. بورن در ۱۹۲۴ اصطلاح مکانیک کوانتومی[۳] را وضع کرد. دانشگاه گوتینگن[۴] را به یکی از مراکز پیش‌گام فیزیک نظری تبدیل کرد و در ۱۹۲۵، با دانشجویان و همکارانش، به‌ویژه ورنر هایزنبرگ[۵]، مبحثی با نام مکانیک ماتریسی[۶] طرح‌ریزی کرد که به کمک آن، موقعیت مکانی و تکانه‌ای الکترون در اتم قابل توضیح بود. او روشی، با نام روش تقریب بورن[۷] پدیدآورد که برای محاسبۀ رفتار ذرات زیراتمی[۸] کارامد است و در فیزیک ذرات بنیادی (فیزیک انرژی بالا[۹]) کاربرد فراوان دارد. بورن در برسلاو[۱۰] (وروتسلاف[۱۱] فعلی در لهستان) زاده شد و تحصیلاتش را در این شهر، و پس از آن در گوتینگن به پایان برد. در دانشگاه‌های فرانکفورت (۱۹۱۹ـ۱۹۲۱) و گوتینگن (۱۹۲۱ـ۱۹۲۳) استاد فیزیک بود. پس از به قدرت رسیدن نازی‌ها، آلمان را به قصد بریتانیا ترک کرد و در ۱۹۳۶، استاد فلسفۀ طبیعی دانشگاه ادینبورگ[۱۲] شد. پس از بازنشستگی، در ۱۹۵۳، به آلمان بازگشت. با تشویق شیمی‌دان آلمانی، فریتس هابر[۱۳]، در دانشگاه فرانکفورت انرژی شبکه[۱۴]های بلور[۱۵] را مطالعه کرد و توانست انرژی تشکیل شبکه را تعیین کند. به این‌ترتیب، خواص بلورها محاسبه‌پذیر و درنتیجه، یکی از پایه‌های فیزیک حالت جامد[۱۶] بنیاد‌گذاری شد. او با الهام گرفتن از فیزیک‌دان دانمارکی، نیلس بور[۱۷]، به جست‌وجوی توضیحی ریاضی برای کشف بور برآمد. بنابر کشف بور، برای توضیح رفتار الکترون‌ها در اتم لازم است از نظریۀ اتمی استفاده شود. جست‌وجوی بورن منتهی به طرح مکانیک ماتریسی شد. اما در ۱۹۲۶، اروین شرودینگر[۱۸] نظریۀ بور را به‌صورت مکانیک موجی درآورد. بورن برای آشتی دادن این دو دستگاه (مکانیک ماتریسی و مکانیک موجی) به احتمال آماری متوسل شد.
- ↑ quantum theory
- ↑ wave function
- ↑ quantum mechanics
- ↑ Göttingen University
- ↑ Werner Heisenberg
- ↑ matrix mechanics
- ↑ Born approximation
- ↑ subatomic particles
- ↑ high-energy physics
- ↑ Breslau
- ↑ Wroclaw
- ↑ Edinburgh
- ↑ Fritz Haber
- ↑ lattice energy
- ↑ crystal
- ↑ solid-state physics
- ↑ Niels Bohr
- ↑ Erwin Schrödinger