بوم شناسی رفتاری

بوم‌شناسی رفتاری (Behavioural ecology)

اصطلاحی در زیست‌شناسی محیط. بوم‌شناسی رفتاری یعنی فرض‌های اساسی در عنصری ژنتیکی برای رفتار جانوران، که انتخاب طبیعی می‌تواند بر پایۀ آن انجام گیرد؛ و این که سازگاری‌ها به این علت برقرار می‌شود که برای یک فرد سودمندند و نه برای گونۀ آن فرد. به‌رغم این پیشینه، متخصصان بوم‌شناسی رفتاری تلاش می‌کنند پیامدهای رفتار مربوط به فرصت‌های بقا یا تولید مثل یک فرد را، که هر دو در سازگاری آن سهم‌ دارند، درک کنند. در اصل، سازگاری مربوط به افرادی است که نسخۀ ژن‌های خود را به نسل بعد منتقل می‌کنند. تولید مثل مستقیم تنها راه دستیابی به سازگاری نیست؛ از آن‌جا که خویشاوندان نزدیک در قسمتی از ژن‌هایشان شریک و سهیم‌اند، در این صورت کمک به تولید مثل کردنشان تحت عواملی (به نام سازگاری غیر مسقیم) می‌تواند به راهبردی موفق تبدیل شود. نظریه در تدوین بوم‌شناسی رفتاری، به‌خصوص مدل‌های وام گرفته شدۀ بخشی از علم اقتصاد که متضمن تحلیل هزینه ـ سود است، تأثیر بسیاری داشته است. البته، بهترین «راهبرد» یک فرد غالباً وابسته است به این که افراد رقیب همان گونه چه کاری انجام می‌دهند. افزون بر این، هرچند که دستیابی به نظریۀ هزینه‌ها و سودهای نسبی در چارچوب یک فعالیت خاص نسبتاً آسان است، چالش عمدۀ متخصصان بوم‌شناسی رفتاری عبارت خواهد بود از تعیین توازن بین فعالیت‌های مختلف، مانند جست‌وجوی غذا، یافتن خوراک و اجتناب‌ورزیدن از شکارشدن. اخیراً توجه عمدۀ بوم‌شناسی رفتاری، بیشتر متأثر از پیشرفت‌های صورت گرفته در زیست‌شناسی مولکولی، بر راهبردهای تولیدمثلی، به خصوص گزینش جنسی متضمن جفت‌گزینی و رقابت اسپرمی، متمرکز بوده است. بوم‌شناسی رفتاری به نحو روزافزونی با سطوح بالاتر سازمان زیستی پیوند می‌خورد. مثلاً برخلاف مدل‌های سنتی در بوم‌شناسی جمعیت، پیشرفت‌های اخیر در مدل‌های دینامیک جمعیتی، آثاری را می‌کاوند که تفاوت‌های فردی در رفتار بر جمعیت‌ها می‌گذارند. سرانجام، اخیراً استفاده از بوم‌شناسی رفتاری برای مطالعات حفاظت [طبیعت] آغاز شده ‌است؛ مثلاً، یک گونه چگونه به تغییر در زیستگاه خود واکنش نشان می‌دهد.