بیانی، مهدی (همدان ۱۲۸۵ـ تهران ۱۳۴۶ش)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بَیانی، مهدی (همدان ۱۲۸۵ـ تهران ۱۳۴۶ش)

آخرين قطعه خط دکتر مهدي بياني

متخصص خطوط اسلامی، کتاب‌شناس، بنیادگذار و رئیس و مدیر‌کل کتابخانۀ ملی ایران. پس از پایان تحصیلات متوسطه در دارالفنون از دانشسرای عالی در رشتۀ فلسفه و ادبیات مدرک کارشناسی گرفت و در ۱۳۲۵ش از دانشگاه تهران، در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی درجۀ دکتری گرفت. در ۱۳۱۲، به تدریس زبان و ادبیات فارسی پرداخت و هم‌زمان کتابدار کتابخانۀ دانشسرای عالی بود. در ۱۵ اسفند ۱۳۱۳، با حفظ سمت آموزشی به ریاست کتابخانۀ معارف برگزیده شد. از ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ش، نمایندۀ وزارت معارف در کمیسیون تفکیک کتابخانۀ سلطنتی بود. پس از ادغام کتابخانۀ معارف و کتابخانۀ سلطنتی و تأسیس کتابخانۀ ملی ایران، در ۳ شهریور ۱۳۱۶ سازمان نخستین کتابخانۀ ملی وابسته به وزارت فرهنگ را بنیاد گذارد و خود ریاست آن را به‌عهده گرفت. در ۱۳۱۹ به مدت یک سال، رئیس ادارۀ فرهنگ اصفهان شد. در این مدت، ریاست کتابخانۀ ملی ایران به علی‌اصغر شمیم سپرده شد. در ۱۳۳۵، به‌سمت مدیر‌کل ارتقا یافت و ریاست کتابخانۀ ملی ایران، که زیرمجموعۀ ادارۀ کل او بود، به ابراهیم صفا سپرده شد. مهدی بیانی، از ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۶، صاحب‌امتیاز نشریۀ پیام نوین بود. از مهم‌ترین اقدامات او در کتابخانۀ ملی، برگزاری نخستین کلاس کتابداری (در تابستان ۱۳۱۷ش) بود. بیانی در شناخت خط و نسخه‌های خطی تبحر داشت و در دانشگاه تهران نیز درس تاریخ تکامل خطوط اسلامی و کتاب‌شناسی نسخه‌های خطی را تدریس می‌کرد. از مروجان حقیقی فن کتابداری و ایجاد کتابخانه در ایران بود. از او کتاب‌ها و مقالات بسیاری برجا مانده است، ازجمله کتاب‌شناسی کتاب‌های خطی (۱۳۵۲ش)، راهنمای گنجینۀ قرآن در موزۀ ایران باستان (۱۳۲۸ش)، احوال و آثار میرعماد (۱۳۳۱ش)، احوال و آثار خوشنویسان در ۳ جلد (۱۳۴۵ـ ۱۳۴۸ش) که مهم‌ترین اثر بیانی است، کارنامۀ بزرگان ایران (۱۳۴۰ش)، نمونۀ خطوط خوش کتابخانۀ ملی (۱۳۲۸ش)، تصحیح عقل سرخ سهروردی، و تصحیح بدایع‌الازمان فی وقایع کرمان ابوحامد کرمانی.