بیعت

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بیعت

(در لغت به معنی آن که طرفین معامله، به علامت ختم معامله کف دست راستشان را به‌هم زنند) بستن پیمان وفاداری و اطاعت با پیامبر(ص)، امام، حاکم یا خلیفه. عرب پیش از اسلام برای اعلام وفاداری و اطاعت از حاکم با او بیعت می‌بسته است. این شیوه بعد از اسلام نیز همچنان باقی ماند و مسلمانان برای اعلام فرمانبرداری خود از اسلام و پیامبر و همراهی در سختی‌های جهاد با وی بیعت می‌کردند. بعد از پیامبر(ص) نیز این روش اجرا می‌شد. این عمل معمولاً با دست‌دادن و گاهی نیز بدون دست‌دادن صورت می‌گرفت. برای اولین‌بار حجاج بن یوسف دست‌دادن را کافی برای بیعت ندانست و سوگندخوردن به شیوه‌ای خاص را نیز لازمۀ بیعت دانست. گاهی برخی حاکمان برای گرفتن بیعت به زور متوسل می‌شدند. بعد از پیامبر نیز در تعیین جانشین ایشان از شیوۀ بیعت‌گرفتن استفاده کردند هرچند گروهی از مهاجران و انصار با وی بیعت نکردند. نخستین بیعت پس از اسلام را «بیعت عشیره» دانسته‌اند. پیامبر ۴۰ تن از خویشان خود را در سال سوم هجرت دعوت کرد و خواستار بیعت آنان شد. از دیگر بیعت‌ها در دوران پیامبر، بیعت عقبۀ اوّل و دوم و بیعت رضوان است. فقیهان معاصر شیعه نیز بیعت را همچون راهی برای مشروعیت‌بخشیدن به حکومت حاکمان در زمان غیبت امام معصوم (ع) دانسته‌اند. بیعت در معنای عرفانی آن در میان فرقه‌های مختلف صوفیه به این معناست که مرید تسلیم فرامین شیخ کامل شود و دستورات او را به‌طور کامل انجام دهد. این عمل در فِرَق صوفیه با انجام مراسم خاصی انجام می‌پذیرد.