ترانزیستور

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

ترانْزیسْتور (transistor)

ترانْزيسْتور

قطعۀ الکترونیکیِ حالت‌ـ‌جامد[۱]، ساخته‌شده از ماده‌ای نیم‌رسانا[۲]. این قطعه سه یا چند کنتاکت الکتریکی[۳] برای تنظیم جریان عبوری دارد. از ترانزیستور به‌منزلۀ تقویت‌کننده[۴]، نوسان‌ساز[۵]، سلول فتوالکتریکی[۶] یا کلید[۷] استفاده می‌کنند و برخلاف لامپ‌های گرمایونی[۸] اولیه، معمولاً توان بسیار کمی مصرف می‌کند. ترانزیستورها معمولاً از لایه‌های نازک ژرمانیم[۹] یا سیلیسیم[۱۰] تشکیل می‌شوند و لایه‌های متناوب آن‌ها خواص الکتریکی متفاوت دارند، زیرا به مقدار اندکی ناخالصی متفاوت آغشته شده‌اند. بلور ژرمانیم یا سیلیسیم خالص به صورت عایق[۱۱] (نارسانا[۱۲]) عمل می‌کند. با افزودن مقادیر ناچیز ناخالصی‌ به شکل اتم‌های مواد دیگر، مثلاً بور[۱۳]، آرسنیک[۱۴]، یا ایندیوم[۱۵]، لایه‌ها به نوع اِن (دارای الکترون اضافی) یا به نوع پی (مواجه با کمبود الکترون) تبدیل می‌شوند. درنتیجه، الکترون‌ها فقط در یک جهت از لایه‌ای به لایۀ دیگر می‌روند. اختراع ترانزیستور تأثیر شگرفی بر صنعت الکترونیک گذاشت. سالانه هزاران میلیون ترانزیستور‌ در دنیا ساخته می‌شود. ترانزیستور بسیاری از کارهای لامپ گرمایونی را صورت می‌دهد، اما نسبت به آن مزیت‌هایی دارد که عبارت‌اند از قابلیت اعتماد بیشتر، عمر طولانی‌تر، فشردگی، و سرعت آغاز به کار. ترانزیستور برای آغاز کار به گرم‌شدن نیاز ندارد. از ترانزیستور در بیشتر تجهیزات الکترونیکی، ازجمله رادیو و تلویزیون، رایانه، و ماهواره، استفاده می‌کنند و اساس مدار مجتمع[۱۶] (آی‌سی، تراشه سیلیسیمی[۱۷]) است. ترانزیستور را جان باردین[۱۸] و والتر براتین[۱۹] با تکمیل کار ویلیام شاکلی[۲۰] در آزمایشگاه‌های تلفن بل[۲۱] امریکا ساختند (۱۹۴۸).


  1. solid-state
  2. semiconductor
  3. electrical contacts
  4. amplifier
  5. oscillator
  6. photocell
  7. switch
  8. thermionic valves
  9. germanium
  10. silicon
  11. insulator
  12. nonconductor
  13. boron
  14. arsenic
  15. indium
  16. integrated circuit
  17. silicon chip
  18. John Bardeen
  19. Walter Brattain
  20. William Shockley
  21. Bell Telephone Laboratories