تصلب شرایین
تَصَلُّب شَرایین (atherosclerosis)
ضخیم و سخت‌شدن دیوارۀ سرخرگها و ازدست‌دادن کشسانی آن‌ها که غالباً همراه با تجمع ذرات چربی (کلسترول) در جدار آن‌هاست. در ابتدا آسیب در دیوارۀ سرخرگها ایجاد می‌شود که منجر به رسوب ذرات کلسترول با چگالی پایین در دیواره رگ‌ها می‌شود. این پدیده تولید پرفشاری خون می‌کند و آن نیز متقابلاً رسوب کلسترول و کلسیم را در دیوارۀ رگ‌ها تسهیل می‌نماید. مواد چربی موجب جمع‌شدن کلسیم می‌شوند و پلاک‌های سختی تولید می‌کنند که سفت‌شدن رگ‌ها را به دنبال دارد. هرچه رگ‌ها سخت‌تر و تنگ‌تر می‌شوند، خون‌رسانی به قسمت درگیر کمتر می‌شود. تنگی گرفتگی اگر در رگ‌های کرونر رخ دهد به قلب آسیب می‌رساند. تصلب رگ‌ها در ناحیه مغز موجب آلزایمر و پیشرفت آن می‌شود. اگر رگ‌های پاها درگیر شوند باعث درد در هنگام راه‌رفتن و پیدایش قانقاریا می‌شود. اگر در رگ‌های کرونر انسداد کامل رخ دهد منجر به حملۀ قلبی می‌شود و اگر این انسداد در رگ‌های مغزی اتفاق بیفتد باعث سکتۀ مغزی می‌شود. ریسک فاکتورهای تصلب شرایین عبارت‌اند از پرفشاری خون، افزایش چربی خون، استعمال سیگار، دیابت و چاقی. عامل توارث نیز بر آمادگی بدن در فرآوری چربی‌های چگالی پایین که حاوی کلسترول است، می‌افزاید. درحالی‌که راه پیشگیری یا درمان خاصی برای تصلب شرایین وجود ندارد، به پایین نگه‌داشتن میزان کلسترول خون در حد طبیعی آن با مراعات جدّی رژیم غذایی مبنی بر جایگزینی روغن‌های نباتی با روغن‌های حیوانی، و نیز کنترل پرفشاری خون و ترک سیگار توصیه می‌شود. ورزش نیز تا زمانی که قدرت جذب داخل سلول‌ها کاهش نیافته می‌تواند موجب مصرف‌شدن چربی‌های اضافه شود. هرچند رابطه بین میزان کلسترول خون و تصلب شرایین به‌طور کامل تبیین نشده است، مصرف چربی (با چگالی پایین) از اولین نشانه‌های ابتلا به تصلب شرایین تلقی می‌شود. درمان دارویی مشتمل است بر مصرف بتابلاکرها (که پرفشاری خون را کنترل می‌کنند) و نیز داروهایی که موجب کاهش کلسترول خون می‌شوند.