تعلیمات دینی
تعلیمات دینی
آموزش اعتقادات دینی و تاریخ ادیان در مدارس. تدریس تعلیمات دینی در کشورهای مختلف جهان شکل‌های مختلفی دارد. در برخی از کشورها، مانند انگلستان و ایران، تدریس تعلیمات دینی در مدارس الزامی است و در برخی از کشورها، مانند فرانسه و ایالات متحدۀ امریکا، اساساً این درس در مدارس داده نمی‌شود. در آغاز کار کلیسا، شکلی از پرسش و پاسخ دینی برای مسیحیت‌آموزان به‌کار می‌رفت. در دورۀ جنبش اصلاح دینی[۱]، رساله‌های دین‌آموزی بسیاری نوشتند. لوتر[۲] آن‌ها را برای کودکان و بی‌سوادان ساده کرد و رساله‌ای نیز برای استفادۀ معلمان منتشر نمود. رسالۀ دینی کاتولیک رومی نوشتۀ پتروس کانیسیوس[۳] (۱۵۵۵) پرطرفدار بود، و اکنون با نام رسالۀ دین‌آموزی تشریحی عقاید مسیحی رواج گسترده‌ای دارد. رساله‌های دین‌آموزی پروتستان عبارت‌اند از رسالۀ دینی ژنو کالوَن[۴] (۱۵۳۷)؛ رسالۀ دینی کرنمر[۵] و ریدلی[۶] با افزوده‌هایی از اُوِرال[۷] (۱۵۴۹ـ۱۶۶۱) که ضمیمۀ «کتاب عبادت جمعی[۸]» است؛ رسالۀ دینی پرسبیتری[۹] (۱۶۴۷ـ۱۶۴۸)؛ و رسالۀ دینی کلیسای آزاد تبشیری[۱۰] (۱۸۹۸). در ۸ دسامبر ۱۹۹۲، رسالۀ دینی کلیسای کاتولیک، که کتابی حدوداً ۷۰۰ صفحه‌ای و حاوی اصول تعالیم کلیسای کاتولیک رومی[۱۱] است، منتشر شد. این اثر نخستین رسالۀ دین‌آموزِ[۱۲] «همگانی» بعد از رساله‌ای است که در قرن ۱۶ به‌دنبال اصلاحات دینی پروتستان[۱۳] تهیه شد. این رساله‌ای جدید از ثمرات شورای دوم واتیکان[۱۴] (۱۹۶۱ـ۱۹۶۴) بود، ولی برای انتشار آن عملاً در ۱۹۸۵ اقدام شد. کتاب به‌شکل سنتی پرسش و پاسخ نیست و شامل مقاله‌هایی دربارۀ شهادت ایمانی[۱۵] مسیحیت، ده فرمان[۱۶]، دعای ربانی[۱۷]، و موضوعاتِ دیگر است. مخاطب رساله نه عمومِ مردم، بلکه اسقف‌ها و معلمانِ دینی‌اند. در ایران، براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی (اصل دوازدهم)، اسلام دین رسمی شمرده شده است و سه دین زردشتی، کلیمی و مسیحی، به‌عنوان ادیان اقلیت پذیرفته شده‌اند (اصل سیزدهم). بر این اساس، تدریس تعلیمات دینی در مدارس، از دروس رسمی است. تعلیمات دینی، در سطوح مختلف آموزشی ایران، با نام‌های متفاوت تدریس می‌شود؛ ولی اساس همۀ آن‌ها تدریس قرآن مجید و آشنایی با تعالیم دین اسلام است. در دورۀ ابتدایی، دو درس تعلیمات دینی و قرآن؛ در دورۀ راهنمایی یک درس قرآن و تعلیمات دینی؛ و در دورۀ دبیرستان یک درس مشتمل بر مفاهیم قرآنی، دین و اخلاق تدریس می‌شود. برای دانش‌آموزان اقلیت‌های دینی ایران کتاب‌های ویژه‌ای با نام تعلیمات ادیان الهی و اخلاق از سوی وزارت آموزش و پرورش تدوین می‌شود. برای دانش‌آموزان اهل تسنن نیز کتاب‌های ویژه‌ای به‌صورت ضمیمه کتاب‌های تعلیمات دینی توسط وزارت آموزش و پرورش به وسیلۀ علمای اهل سنّت تدوین می‌شود که بیشتر جنبۀ آموزش احکام دارد. در حوزه‌های علمیۀ ایران، به‌عنوان مراکز تربیت روحانیان و پژوهشگران و فقهای اسلامی، دروس ویژۀ اسلامی تدریس می‌شود.