تهران مخوف

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
تصویری از چاپ‌های اخیر کتاب
تصویری از چاپ‌های اخیر کتاب

تهران مخوف

نخستین رمان اجتماعی به فارسی، به‌شیوۀ راوی دانای کل نامحدود (← راوی)، نوشتۀ مرتضی مشفق کاظمی. ‫کتاب اول این اثر با عنوان «طهران مخوف» سال 1340ق در تهران و ‏‫کتاب دوم با عنوان «یادگار یک شب» در سال ۱۳۴۲ق در برلین منتشر شد. در کتاب دوم هم عنوان طهران مخوف درج شده است. کاظمی در جوانی و میانسالی از نویسندگان مطبوعات ایران بود و کتاب تهران مخوف او به صورت پاورقی هم در روزنامۀ ‌ستارۀ ایران منتشر شد (1302ش). این کتاب که در همان زمان انتشارش با اقبال فراوانی روبه‌رو بوده از ابتدا تاکنون توسط ناشران مختلفی چاپ و تجدید چاپ شده است.

فرّخ، قهرمان رمان، که ماجرایی عاشقانه را از سر گذرانده است، تبعید می‌شود، اما سر از باکو و تشکل ایرانیان بلشویک درمی‌آورد و عاقبت به قزاق‌ها می‌پیوندد و همراه آنان وارد تهران می‌شود. اهمیت این رمان، نه در ارزش ادبیِ آن، که در نشان دادنِ برخورد اندیشه‌ها در آستانۀ کودتای ۱۲۹۹ش، با توصیف آشفتگی‌های سیاسی و مفاسد اخلاقیِ سال‌های پس از مشروطیت، و وضع حقارت‌آمیز زنان است.

تهران مخوف به روسی ترجمه و در مسکو منتشر شده است (ترجمۀ تاردوا، ۱۹۴۳).