تپه حصار، محوطه باستانی
تَپه حِصار، محوّطۀ باستانی
محوطه‌ای باستانی، در حدود ۳کیلومتری جنوب شرقی دامِغان، در استان سِمنان. مربوط به اواخر هزارۀ سوم و اوایل هزارۀ دوم پ‌م. تپه حصار از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی پیشا تاریخ در شمال مرکزی ایران به‌شمار می‌آید که کاوش‌های آن‌جا اطلاعات ارزشمندی را دربارۀ تغییر و تحولات فرهنگی پیش از تاریخ فلات ایران به‌دست داده است. اِریک اِشمیت از دانشگاه پنسیلوانیا اولین بار تپه‌حصار را در دهۀ ۱۳۱۰ش کاوش کرد و بعد از مرگ وی، رابرت دایسون کاوش را ادامه داد. قدیمی‌ترین دورۀ فرهنگی شناخته‌شده در تپه حصار دامغان هم زمان است با دومین دورۀ فرهنگی تپه سیلک؛ و سنت سفالگری هر دو با یکدیگر قابل مقایسه است و شاید بتوان آن دو را به یک فرهنگ همگون نسبت داد. در اواخر هزارۀ سوم و اوایل هزارۀ دوم پ‌م، در عصر مفرغ، تپه حصار مرکز فرهنگ گسترده و فراگیری است که در شمال شرق ایران و شرق فلات مرکزی ایران گسترده می‌شود؛ در این دورۀ فرهنگی از تپه حصار، فلزکاری و ساخت ابزار و اسلحۀ مفرغی و نیز ساخت زیورآلات طلا و نقره رواج داشته است و هنرمندان تپه حصار از احجار نیمه کریمه مانند عقیق، مهره می‌ساختند. پایان شکوفایی فرهنگ عصرمفرغ در تپه حصار و افول آن حدود ۱۹۰۰ـ۱۸۰۰پ‌م است.