تیوسوفی

تِئوسوفی (theosophy)
(یا: تئوزوفی) فلسفه‌ای دینی با تعلقات عرفانی که پیشینه‌اش به یونان باستان بازمی‌گردد. اصطلاح تئوسوفی از دو ریشۀ یونانی «تئوس» به‌معنای خدا، و «سوفیا» به‌معنای خرد و حکمت ساخته شده است، و معمولاً به «حکمت الهی» ترجمه می‌شود. تئوسوفی در دوران جدید، بیشتر از طریق انجمن تئوسوفی شناخته شده است. بلاواتسکی که زنی از اشراف روسیه بود، پس از سال‌ها سیر و سلوک عارفانه در کشورهای اروپایی و خاورمیانه، در ۱۸۷۳ به امریکا مهاجرت کرد، و در ۱۸۷۵ به‌همراه هنری استیل آلکُت، وکیل دعاوی و روزنامه‌نگار امریکایی، انجمن تئوسوفی را بنیاد نهاد. آن دو سپس به هند عزیمت کردند، و نهایتاً فعالیت خود را در آن دیار در نزدیکی مَدرَس استقرار بخشیدند. این محل همچنان مرکز بین‌المللی انجمن تئوسوفی است. تئوسوفی هرچند از آراء فلاسفۀ متقدم و متأخر، از فیثاغورس و افلاطون و فلوطین تا جوردانو برونو و فریدریش شلینگ تأثیر پذیرفته، ولی مهم‌ترین منبع تغذیۀ آن، آیین‌های هندی وِداها، و اوپانیشادها و نیز عرفان اسلامی، و بودیسم و تائوئیسم بوده است.

---