جام جهان نما

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۲۳ توسط DaneshGostar (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - '\\1' به '<!--1')
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

جام جهان‌نما
اصطلاحی استعاری رایج در متون عرفانی فارسی، به‌ویژه متون منظوم آن. عرفا، با توجّه به آن‌ که در افسانه‌های ایران باستان جام جهان‌نما گویی بلورین بود و تمامی اجزای عالم در آن منعکس می‌شد و با آن می‌توانستند به اخبار عالم دسترسی یابند، گاه این اصطلاح را به‌معنی تمام هستی و گاه، به‌معنی شیخ کامل، که قطبِ عالم و خلاصۀ آن است و از این رو تمامیِ صور در او متجلّی است، به‌کار برده‌اند؛ و گاه نیز به‌معنی دل سالک، که خلاصۀ وجود او و ارزشمند‌ترین جزء اوست، دانسته‌اند. این هر دو معنی استعاری بوده و نشأت گرفته از آن افسانه است. صوفیان در آثار خود، این اصطلاح را به صورت‌های گوناگون، چون جام جم، جام جان، جام قِدَم، جام گیتی‌نمای و جام گیتی‌نمای بقا، نیز آورده‌اند.