خیر نساج، محمد بن اسماعیل (قرن ۴ق)

خیر نَسّاج، محمّد بن اسماعیل (قرن ۴ق)

از بزرگان صوفیه و مشایخ. از تسلیم، توکّل و مقام رضایِ شامخ او حکایت‌ها کرده‌اند. گویند چون به سوی حج، از بغداد خارج شد، مردی او را به بندگی گرفت و به پیشۀ نسّاجی گماشت و خیرش خواند. دو سال در این حالت به‌سر برد، و هیچ اعتراض نکرد تا آن مرد، خود او را رها ساخت. نام خیر نسّاج نیز، یادگار همین دورۀ اوست. درشمار مردانِ تأثیرگذار در تصوّف مکتب بغداد بود. آراء صوفیان غیرمشهوری، همچون ابوحمزۀ بغدادی، به‌ کوشش او فراگیر شد. نامورانی، همچون ابراهیم خَوّاص و شبلی، به‌دست او به تصوّف گراییدند. با سرّی سقطی نیز مصاحبت داشته، و با نوری و جنید و دیگر مشایخ این طبقه، معاصر بوده است. سرانجام در ۱۲۰سالگی در زادبومش، بغداد، درگذشت.