دیریکله، لوژون (۱۸۰۵ـ۱۸۵۹)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

دیریکْلِه، لوژون (۱۸۰۵ـ۱۸۵۹)(Dirichlet, Lejeune)
ریاضی‌دان آلمانی. فنون آنالیزی را در نظریۀ اعداد[۱] به‌کار برد و باعث پیشبرد اساسی این نظریه شد. تحقیقات مهمی نیز در مکانیک انجام داد. در دورِن[۲]، واقع در نزدیکی آخن[۳]، زاده شد و در کولونی[۴]، که در آن زمان جزو امپراتوری فرانسه بود و امروز شهر کلن[۵] آلمان است، و در کولژ دو فرانس[۶] پاریس درس خواند. در ۲۳سالگی، استاد دانشگاه برلین و در ۱۸۵۵، استاد دانشگاه گوتینگن[۷] شد. دیریکله دستاورهای ارزشمندی در مباحث متفاوت ریاضی و فیزیک داشت. مهم‌ترین کار او در آنالیز تحقیق دربارۀ همگرایی[۸] بسط توابع به‌صورت سری فوریه[۹] بود که به مفهوم جدید تابع تعمیم‌یافته[۱۰] انجامید. در ۱۸۳۷، نخستین مقاله‌اش را دربارۀ نظریۀ تحلیلی اعداد[۱۱] منتشر کرد و در آن، قضیۀ دیریکله[۱۲] را به اثبات رساند. بنابراین قضیه، در هر تصاعد حسابی[۱۳] نامتناهی به‌صورت a+ ۲d، a + b، a ،...،که در آن a و d نسبت به هم اول باشند، یعنی مقسوم‌علیه مشترکی[۱۴] به جز ۱ نداشته باشند، بی‌نهایت عدد اول[۱۵] وجود دارد. دیریکله اطلاعات ریاضی خود را در مباحث متفاوت فیزیک به‌‌کار گرفت، ازجمله به تحقیق در زمینۀ تعادل سیستم‌ها و نظریۀ پتانسیل پرداخت که به طرح مسئلۀ دیریکله دربارۀ وجود توابع همساز[۱۶]با مقادیر مرزی از پیش تعیین‌شده منجر شد.

 


  1. theory of numbers
  2. Düren
  3. Aachen
  4. Cologne
  5. Köln
  6. Collège de France
  7. Göttingen
  8. convergence
  9. Fourier series
  10. generalized function
  11. analytic number theory
  12. Dirichlet’s theorem
  13. arithmetic sequence
  14. common divisor
  15. prime number
  16. harmonic functions