رباب (موسیقی)
رَباب (موسیقی)
(یا: رُباب) از خانوادۀ سازهای زهی مضرابی. امروز فقط در مناطقی از بلوچستان و نیز سیستان رواج دارد. این ساز از یک کاسۀ طنینی دو قسمتی بلند و متصل به‌هم، دستۀ کوتاه، سرپنجه و تاج، تعدادی گوشی، تعدادی وتر، خرک، سیم‌گیر و حدود پنج دستان تشکیل شده است. رباب دو گروه وتر دارد. گروه اول شش وتر اصلی است که مضراب روی آن‌ها نواخته می‌شود. گروه دوم دوازده وتر فرعی (واخوان) است که روی آن‌ها مضراب نواخته نمی‌شود و با ارتعاش وترهای اصلی به‌صدا درمی‌آیند. قسمت تحتانی کاسۀ طنینی با پوست و قسمت فوقانی آن با صفحه‌ای چوبی پوشانده شده است. رباب با مضرابی از جنس شاخ، چوب یا نایلون نواخته می‌شود. در منطقۀ سرآوانِ بلوچستان، رباب از مهم‌ترین سازها در حلقۀ ذکر درویش‌های نقشبندیۀ صاحبان است؛ اما در شمال بلوچستان و نیز سیستان این ساز در مجالس عروسی، شادمانی و نیز محافل اُنس نواخته می‌شود. نوعی رباب نیز در سراوان بلوچستان وجوددارد که به پنج‌تار معروف است و ساختمان آن با رباب‌های معمول متفاوت است. جنس وترهای اصلی رباب، از زه یا سیم‌های نایلونی و جنس وترهای واخوان، سیم‌های فلزی است.