رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمد (۳۳۰-۳۲۹ق)

رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمّد (244ـ۳۳۰/۳۲۹ق)

ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی
زادروز	سمرقند
درگذشت	۳۳۰/۳۲۹ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	شاعر
لقب	پدر شعر فارسی
آثار	اشعار باقی مانده به کوشش عبدالغنی میرزایف
گروه مقاله	ادبیات فارسی

شاعر ایرانی. در پنج رودکِ سمرقند به‌دنیا آمد. گفته‌اند در کودکی حافظ قرآن بود. در جوانی، به شاعری و چنگ‌نوازی بلندآوازه شد. سپس به دربار سامانیان راه یافت و نصر سامانی دوم و وزیرش، ابوالفضل بلعمی، را مدح گفت. با ابوطیب مصعبی و شهید بلخی دوستی داشت. با همۀ اختلافی که دربارۀ کوربودن او کرده‌اند، چنین به‌نظر می‌رسد که وی در روزگار پیری به‌دلایل نامعلوم نابینا شده است. رودکی فصاحت شعر دورۀ سامانی را به‌کمال رساند و از این نظر او را پدر شعر فارسی خوانده‌اند. از دیرباز به کثرت اشعار مشهور بود، اما اکنون جز ابیاتی پراکنده در اوزان عروضی گوناگون و در قالب‌های قصیده، قطعه، رباعی و مثنوی چیزی از آن‌ها باقی نمانده است. کلیله‌ و دمنه را هم به نظم فارسی درآورد که امروز جز اندکی از آن به‌جای نمانده است. اشعار باقی‌مانده از او بارها در ایران و نیز در تاجیکستان به کوشش عبدالغنی میرزایف منتشر شده است.