زبان بدن

زبانِ بدن (body language)
(یا: زبان تن، زبانِ اشاره) رساندن پیام یا مفهومی از طریق حرکات بدن، جدا از کلام یا زبان علایم، یا به‌منظور تأکید بر مفهومی توأم با کلام. برخی از این حرکات ممکن است معنایی خاص داشته باشند؛ تکان‌دادن دست به نشانۀ خداحافظی یا فراخواندن کسی برای نزدیک‌شدن، از این‌گونه است. زبان بدن گاه توأم با کلام و به‌منظور تأکید بر آن کلام است، مانند تکان‌دادن مشت در هوا برای ابراز خشم و تکان‌دادن انگشت اشاره به‌قصد تهدید توأم با کلام. بعضی حرکات بدن مفهومی بین‌المللی دارند (ازجمله علامت V به‌معنای پیروزی)، امّا برخی دیگر در فرهنگ‌های متفاوت معانی مختلف و حتی متضاد را می‌رسانند. در بسیاری از نقاط جهان تکان سر به پایین نشانۀ «آری» و بالا انداختن آن علامت «نه» است، امّا در بعضی کشورهای بالکان عکس این معانی صدق می‌کند. زبان بدن ممکن است در جامعه‌ای جنبۀ مثبت داشته باشد. امّا همان حرکت در فرهنگی دیگر سوءتعبیر شود. بین زبان بدن با زبان‌های قراردادی (زبان علایم) مثلاً علایم انتقال مفاهیم به کرولال‌ها باید قایل به تفاوت شد. در نمایش‌های پانتومیم (لال‌بازی)، باله و برخی رقص‌های آیینی بدون کاربرد کلام، از زبان علایم استفاده می‌شود. ارتباط غیرکلامی از طریق نشانه‌های عمدتاً ناخودآگاه وضعیت و حرکات اندام مانند خمیازه‌کشیدن و خندیدن را هم زبان بدن گویند.