زیادات فی فروع الحنفیه (الزیادات...)

زیادات فی فروع‌الحَنَفیّه (الزّیادات...)
کتابی به عربی، در فقه حنفی، تألیف محمد بن حسن شیبانی. در سبب نامیدن آن به زیادات چند وجه نقل شده است: ۱. بعد از آن‌که شیبانی کتاب الجامع‌الکبیر را نوشت، رفته‌رفته مسائلی به ذهنش می‌رسید که در الجامع‌الکبیر، فراموش کرده بود و آن‌ها را یادداشت کرد، که با نام الزّیادات کتابی مستقل شد. بعدها نیز، همین یادداشت‌برداری‌ها از مسائل تازه که با آن مواجه می‌شد و در الجامع نیامده بود، ادامه یافت و کتاب مستقلی دیگر با نام زیادةالزّیادات شکل گرفت؛ ۲. ابویوسف به هنگام املای درس فقه به شاگردانش گفت که بر شیبانی نوشتن درس دشوار است. این بر او سخت آمد. از آن پس افزون بر نوشتن درس، تحت نام «فرع» در ذیل مطالب استاد، آنچه را به فکرش می‌رسید، می‌نوشت. او آن‌ها را زیادات نامید؛ بدین معنی که زیاده بر آن چیزهایی است که استاد گفته بود. بر الزّیادات شرح و حاشیه فراوان است. امام قاضی‌خان اوزجندی، ابوحفص سراج‌الدین عمر هندی، فخرالاسلام بَزودی و امام ابوالقاسم احمد بن محمد عتابی از شارحان آن هستند.