سرحدی

From ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

سرْحَدی  

از گویش‌های بلوچی که در سرحد یعنی شهرهای زاهدان و خاش با توابع، به آن سخن می‌گویند. این گویش به مُکرانی بسیار نزدیک است و با آن دو گویش مهم از بلوچی در ایران را می‌سازند. صامت‌های سرحدی همانند صامت‌های فارسی است. مصوت‌های آن عبارت‌اند از: ü, u, i,  e, a و مصوت مرکب /ey/ و /aw/. شمار عدد با شمار جمع تطابق دارد. در حالت ملکی نشانۀ ملکیت -i است: مضاف‌الیه قبل از مضاف می‌آید و نشانۀ آن -e است komade kili «کلید کُمد»؛ صفت قبل از اسم می‌آید و نشانه‌اش in است: tuhinges «خانۀ بزرگ» [ges «خانه»] تغییر و تبدیل‌های آوایی در سرحدی به قرار زیر است: تبدیل /i/ به /e/ dohtag «دختر»، تبدیل /f/ به /p/ در  napt «نفت»، napar «نفر»، شناسۀ اول‌شخص مفرد در سرحدی برای ماضی -on به‌جای -om است: derton «پاره کردم»؛ شناسۀ دوم‌شخص مفرد برای ماضیِ همانند شناسۀ سوم‌شخص مفرد برای مضارع استمراری است: dert-e «پاره کردی». برخی از واژگان سرحدی: zahg «بچه»، morg «پرنده»، bazzag «بیچاره» و pet «پدر».