سوییس

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

سوئیس (Switzerland)

سوییس
نام فارسی سوئیس
نام لاتین Switzerland
نظام سیاسی جمهوری فدرال چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری
جمعیت 7,866,500 نفر
موقعیت اروپای مرکزی
پایتخت برن
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع)  190.5
رشد سالانه (درصد)  0.7
شهرهای اصلی برن، زوریخ، آرائو، لیستال، فریبور، ژنو، لوسِرن، سن‌ گال، بازِل و لوزان
زبان آلمانی، فرانسوی، و ایتالیایی
دین مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع) 41285
واحد پول فرانک سوئیس
نمايي از شهر برن
نمايي از شهر برن
نمايي از شهر برن

موقعیت. جمهوری فدرال سوئیس در اروپای مرکزی و در دامنۀ شمالی کوه‌های آلپ[۱] قرار دارد. از شمال به آلمان، از شرق به اتریش و لیختن‌اشتاین، از جنوب شرقی به ایتالیا، و از غرب به فرانسه محدود می‌شود. مساحت این کشور ۴۱,۲۸۵ کیلومتر مربع است و شهر برن[۲] پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. کشور سراسر کوهستانی سوئیس به سه ناحیۀ جغرافیایی تقسیم می‌شود: ۱ـ کوه‌های شمال غربی یا کوهستان ژورا[۳] واقع در مرز فرانسه، که از شرق به درّۀ رود آر[۴] و دریاچۀ نوشاتل[۵] منتهی می‌شود، منطقه‌ای است کشاورزی و تأسیسات صنعتی متعددی چون کارخانه‌های ساعت‌سازی در آن قرار دارند. ۲ـ بخش مرکزی یا میتل‌لاند[۶] که از شمال غربی به درّۀ رود آر و از جنوب به کوه‌های آلپ محدود است. دریاچه‌های تونِرزِه[۷]، لوسِرن[۸]، زوریخ، تسوگ[۹]، بریِنتسر[۱۰]، والِن[۱۱]، و کنستانس[۱۲] در مرز آلمان چشم‌گیرترین عارضه‌های آن هستند و بیشتر شهرها و تأسیسات سوئیس در همین بخش جای دارند. ۳ـ کوه‌های آلپ در حاشیۀ جنوبیِ بخش مرکزی و در امتداد مرز ایتالیا قرار دارد و از آلپ‌های برِنیز[۱۳] و پِنین[۱۴] تشکیل یافته است. قله‌های بلندی چون دوفورشپیتسِه[۱۵]، با ارتفاع ۴,۶۳۴ متر؛ دوم[۱۶]، با ارتفاع ۴,۵۴۵ متر؛ وایسهورن[۱۷]، با ارتفاع ۴,۵۰۶ متر؛ ماترهورن[۱۸]، با ارتفاع ۴,۴۷۸ متر، واقع در آلپ‌های پنین از مرتفع‌ترین نقاط سوئیس به‌شمار می‌آیند و رودخانه‌های رون[۱۹]، راین، این[۲۰]، تیچینو[۲۱]، و سارین[۲۲] از این کوه‌ها سرچشمه می‌گیرند و دریاچۀ ژنو یا لِمان[۲۳]، واقع در مرز فرانسه، چشم‌گیرترین عارضۀ آبی آن است. کشور سوئیس از نظر اداری به ۲۳ کانتون[۲۴] تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از برن، زوریخ، آرائو[۲۵]، لیستال[۲۶]، فریبور[۲۷]، ژنو[۲۸]، لوسِرن، سن‌ گال[۲۹]، بازِل[۳۰]، و لوزان[۳۱]. اقلیم سوئیس قاره‌ای معتدل است و شرایط آن برحسب وضعیت زمین و ارتفاع متغیر است. دمای آن در اواسط زمستان به زیر صفر می‌رسد و کوه‌های آلپ و ژورا را برف و یخ می‌پوشاند. تابستان نواحی مرکزی (میتل‌لاند) گرم‌تر از دیگر نواحی است و بارندگی فراوان دارد. میانگین دمای سالانۀ شهر برن در دی‌ماه صفر درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۸.۵ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۹۸۶ میلی‌متر می‌رسد. تعلیف گوسفند، بز، دام، و چهارپایان دیگر، در قرن‌های گذشته موجب ازبین‌رفتن پوشش گیاهی زمین‌های این کشور شده و گیاهان آن به درختانی از نوع سرو و انجیر و مانند آن‌ها در ارتفاعات و دره‌های جنوبی منحصر شده است و پستاندارانی چون موش‌‌خرما، کَل، بز کوهی، و آهو نیز گونه‌هایی از حیات وحش آن به‌شمار می‌آیند.

اقتصاد. سوئیس از ثروتمندترین کشورهای جهان است. موقعیت استراتژیکی این کشور در اروپا، ثبات سیاسی، و نیز مورد اعتماد بودن آن، این کشور را به مرکز اقتصادی و مالی جهان مبدل کرده است. پاره‌ای از نواحی هموار و مسطح سوئیس مملو از جمعیت و تأسیسات است و کشاورزی به محدوده‌هایی کوچک منحصر شده است و ناگزیر نیمی از نیازهای غذایی این کشور از خارج وارد می‌شود. شکلات و لبنیات سوئیس شهرت جهانی دارد و از اقلام صادراتی آن است. کوه‌پایه‌ها و دامنۀ کوه‌ها به چراگاه دام اختصاص یافته و گوشت و فرآورده‌های دامی محصولات آن را تشکیل می‌دهند. جنگل‌های سوئیس را دولت این کشور تحت حمایت گرفته و تدابیری برای حفظ آن‌ها در مقابل سقوط بهمن و جنگل‌زدایی به عمل آورده است و از قطع بی‌رویّۀ درختان جنگلی به‌شدت جلوگیری می‌شود. وسعت جنگل‌های این کشور به ۱,۲۶۲,۵۰۰ هکتار (یا ۲۹ درصد از مساحت کشور) می‌رسد و تولید چوب و الوار آن ۵میلیون متر مکعب در سال است. بیشتر نیروی الکتریسیتۀ سوئیس، که تولید آن به ۱۶۷میلیارد کیلووات ساعت بالغ می‌شود، در نیروگاه‌های برقابی[۳۲] و بقیۀ آن در نیروگاه‌های هسته‌ای تولید می‌شود. مصنوعات پیشرفته سوئیس، مانند مواد شیمیایی، ماشین‌آلات سنگین، ابزارهای دقیق، مانند ساعت و دیگر دستگاه‌های اندازه‌گیری، جزو مهم‌ترین اقلام صادراتی و درآمدزای این کشور به حساب می‌آیند. سوئیس در مسیر راه‌های زمینی اروپا قرار دارد و راه‌های آن از کیفیت بسیار بالایی بهره‌مندند و تونل‌های متعددی که در کوه‌های آلپ و ژورا ایجاد شده، ارتباط زمینی این کشور را، حتی در زمستان‌های سخت و یخ‌بندان، برقرار می‌کنند.

حکومت و سیاست. نوع حکومت سوئیس جمهوری فدرال چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری است. نهادهای قانون‌گذاری این کشور از ۲۰۰ عضو مجلس شورای ملی و ۴۶ عضو شورای ایالتی (از هر کانتون دو نفر) تشکیل شده است و مردم آنان را برای چهار سال انتخاب می‌کنند. رئیس‌جمهوری کنفدراسیون سوئیس و معاون او را اعضای انجمن فدرال، برای مدت یک سال برمی‌گزیند.

مردم و تاریخ. جمعیت سوئیس در حدود ۷,۸۶۶,۵۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۹۰.۵ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۷ درصد است و آلمانی‌های سوئیسی ۶۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۴۷.۵ درصد از مردم سوئیس کاتولیک‌اند و ۶۸ درصدشان شهرنشین‌اند و آلمانی، فرانسوی، و ایتالیایی زبان‌های رسمی آن است. میانگین امید به زندگی در سوئیس ۷۹ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. هلوتیایی[۳۳]ها کهن‌ترین اقوام شناخته‌شدۀ این کشورند. با تسلط‌یافتن رومیان بر این سرزمین، هلوتیایی‌ها به کوهستان‌های آلپ و ژورا پناه بردند و آن‌جا را هلوتیا نامیدند. بورگونی[۳۴]ها از جنوب غربی و ژرمن‌ها از شمال شرقی به این سرزمین وارد شدند و در نواحی مختلفی که بعدها به کانتون موسوم شد، سکنا گزیدند و در تابعیت امپراتوری فرانک‌ها[۳۵] قرار گرفتند. واحدهای مزبور در ۱۰۳۳م با یکدیگر متحد شدند و کلّاً به امپراتوری مقدس روم[۳۶] پیوستند. سه واحد اوری[۳۷]، اشویتس[۳۸]، و میدوالدن[۳۹]، که در پیرامون دریاچۀ لوسرن به‌سر می‌بردند، در ۱۲۹۱م با هم متحد شدند و برای رهایی از سلطۀ خاندان هابسبورگ[۴۰] اتریش، کنفدراسیونی را پایه‌گذاری کردند. پس از آن واحدهای لوسرن در ۱۳۳۲م و زوریخ در ۱۳۵۱م به اتحادیۀ مزبور پیوستند و واحدهای دیگر نیز به مرور به آن ملحق شدند و جمعاً در ۱۳۸۸م کنفدراسیون سوئیس را به‌وجود آوردند. کنفدراسیون مزبور طی ۱۵۰ سال بعد به مرور بر توان خود افزود و آمادۀ کسب استقلال و دفاع از موجودیت خود در برابر تجاوز همسایگان شد. ظهور اصلاح‌طلبانی چون مارتین لوتر[۴۱] و هولدرایش تسوینگلی[۴۲] به اختلافات مذهبی میان اعضای کنفدراسیون مزبور منجر شد، ولی سوئیس در دورۀ جنگ‌های سی‌سالۀ اروپا بی‌طرفی خود را حفظ کرد و در ۱۶۴۸ رسماً به استقلال رسید. ناپلئون بناپارت، سردار انقلابی فرانسه، در ۱۷۹۴ بخش وسیعی از سوئیس را تصرف کرد و جمهوری دست‌نشاندۀ هلوتیا را تأسیس کرد که فقط چهار سال دوام آورد. پس از سقوط ناپلئون (۱۸۱۵) کنفدراسیون مزبور دوباره تشکیل شد و شمار کانتون‌های آن به ۲۳ رسید و قدرت‌های اروپایی، بی‌طرفی آن را تضمین کردند. نامِ کنفدراسیون سوئیس در ۱۸۴۸ به کشور فدرال سوئیس تغییر یافت و قانون اساسی دموکراتیک آن در ۱۸۷۴ تدوین و تصویب شد. سوئیس در جنگ جهانی اول همچنان بی‌طرف ماند و در ۱۹۲۰ به جامعۀ ملل پیوست. در جنگ جهانی دوم نیز بی‌طرفی خود را حفظ کرد، و بعد از جنگ به مرکز صلح و امنیت و اعتبار اروپا تبدیل شد و تا این تاریخ از پیوستن به اتحادیۀ اروپا خودداری کرده است.

 


  1. Alps
  2. Berne
  3. Jura
  4. Aare
  5. Neuchatel
  6. Mittelland
  7. Thunersee
  8. Lucerne
  9. Zug
  10. Brienzer
  11. Vallen
  12. Constance
  13. Bernese
  14. Pennine
  15. Dufourspitze
  16. Dom
  17. Weisshorn
  18. Matterhorn
  19. Rhone
  20. Inn
  21. Ticino
  22. Sarine
  23. Leman
  24. Canton
  25. Arrau
  26. Liestal
  27. Fribourg
  28. Geneva
  29. Saint Gall
  30. Basel
  31. Lausanne
  32. Hydro electric
  33. Helvetian
  34. Bourgogne
  35. Frankish Empire
  36. Holy Roman Empire
  37. Uri
  38. Schwyz
  39. Midwalden
  40. Habsburg
  41. Martin Luther
  42. Huldreich Zwingli