سیواس
سیواس (Sivas)
(نام‌های باستانی: سباسته، سباستیا، و کابیرا) ولایت و شهری کوهستانی در آناتولی[۱] مرکزی، بر کرانۀ رود قِزِل‌ایرماق[۲]، در جمهوری ترکیه. در دامنۀ کوه قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱,۳۰۰ متر است. تابستانی خشک و کوتاه و زمستانی سرد و طولانی دارد. اقتصاد آن بر پایۀ کشت غلات و گیاهان صنعتی، استخراج معادن آهن، سرب، کروم، باریوم، مس، و سنگ مرمر، صنایع سیمان، فرآوری مواد غذایی، صنایع دستی و جهانگردی استوار است. به‌سبب وجود تفرجگاه‌های متعدد و زیبا و چشمه‌های آب گرم و معدنی جهانگردان بسیاری از آن دیدن می‌کنند. آثار تمدن اورارتو، هیتی، و فریگی در آن‌جا یافت شده است. آسوریان، ایرانیان، مقدونیان، رومیان، سلجوقیان، و عثمانیان به ترتیب در سیواس حکومت کرده‌اند. پومپیوس، سردار رومی (۱۰۶ـ۴۸پ‌م)، آن‌جا را دیوسپولیس نامید. مدتی پایتخت دولت سلجوقی آناتولی بود. سیواس قدیم بر جاده اصلی کاروان‌رو به ایران و بغداد قرار داشت و مرکز مهم داد‌وستد برای تاجران یونانی، رومی، بیزانسی، و ترک بود. شهر کنونی در ۸کیلومتری سیواس کهن احداث شده است. بایزید اول عثمانی در دهۀ آخر قرن ۸ق آن‌جا را تصرف کرد. امیرتیمور گورکانی در یورشی به شهر، آن را غارت و ویران کرد. در دورۀ سلطنت محمد فاتح و سلیم اول عثمانی سیواس قطعاً جزو دولت عثمانی شد. کنگرۀ تاریخی ۱۹۱۹، به ریاست مصطفی کمال پاشا (آتاتورک)، در این شهر تشکیل شد. از دژ باستانی سیواس اثری برجا نمانده، امّا برخی ابنیه از دوره‌های سلجوقی و ایلخانی باقی است؛ ازجمله اولوجامع (مسجد عالی) و مسجد دو مناره، که به فرمان شمس‌الدین جوینی (۶۸۳ق) ساخته شد؛ و مدرسۀ بروجیه (بروجردی) متعلق به ۶۷۰ق. از این شهر برخی شاعران و عارفان و نویسندگان فارسی‌نویس برخاسته‌اند که از آن جمله‌اند: احمد سیواسی، قاضی برهان‌الدین احمد، شهاب‌الدین سیواسی، و شمس‌الدین سیواسی، بنیادگذار طریقت شمسیه.