شاردن، ژان باپتیست (۱۶۹۹ـ۱۷۷۹)

پوست کندن شلغم توسط زن 1740، یکی از آثار ژان باپتیست شاردن

شاردَن، ژان باپتیسْت (۱۶۹۹ـ۱۷۷۹)(Chardin, Jean-Baptiste)

نقاش فرانسوی. بازنمایی طبیعت‌گرایانۀ اشیا و تصویرِ صحنه‌های خانگی، مضامین آثار اویند، که سنّت هلندی را به‌یاد می‌آورند. آثارش با کارهای معاصرانش، نقاشان روکوکو، هیچ‌گونه هم‌خوانی نداشت. اسلوب فردی‌اش بر استفاده از لایه‌های متوالی رنگ برای دستیابی به رنگ‌مایه‌ای عمیق، مبتنی بود. اغلب از برجسته‌ترین نقاشان صحنه‌های زندگی روزمره برشمرده می‌شود. شاردَن شاگرد یا دستیار نقاشانی همچون کوئاپل و وان‌لو بود، و از ابتدای کارش به آثار نقش اشیا فلاندری و هلندی تمایل یافت که در فرانسۀ اوایل قرن ۱۸ رواج داشت؛ لیکن شیوه‌ای که پروراند با آثار هلندی و نیز با ظرافت مشهود در آثار ژان ـ باپتیست اودری یا باپتیست مونوایه تفاوت دارد. هنرش که در «عصر تصنع‌گرایی» لوئی پانزدهم و فرانسوآ بوشه، ماهیتی واقع‌گرا داشت، شهادتی تصویری از وجود یک بورژوازی شهرنشین و فرهیخته است که از دربار و نیز از روستاییان کشاورز، متمایز است. شاردن سراسر زندگی خود را در چنین محیطی در پاریس، با آرامش سپری کرد. نیکُلا دُ لارژیلی‌یِر نخستین نقاشی‌های نقش اشیای او، ازجمله تابلوی یخ‌بازی (لوور، پاریس)، را بسیار ستود، و شاردن بی‌درنگ از طریق وی به آکادمی راه یافت. هیچ‌گاه از هنرش پول چندانی به‌دست نیاورد و از ۱۷۵۲ از پادشاه مستمری دریافت کرد؛ در ۱۷۵۷ در لوور، جایگاهی به آثار او اختصاص یافت. شاردَن به‌سبب طراحی‌های بزرگ و بررسی‌هایش در ویژگی‌های نور، در میان نقاشان قرن ۱۷ فرانسه، هنرمندی «نوگرا» به‌شمار می‌آید. جلوه‌های خاصِ نوری را، در نقاشی از پیکر انسان (ازجمله در تابلویبانوی مهمان‌دار، لوور)، و نیز در نقاشی از ظروف و خوردنی‌ها پرتجمل؛ به‌کار می‌گرفت، این ویژگی به آثارش وقار و جذابیّت خاصی می‌بخشید. در اواخر عمر به نقاشی با پاستل روآورد، همچون تابلویی از تک‌چهرۀ خودش (لوور). شاردن با کیفیت ساختاریِ آثارش، که تحسین کوبیست‌ها را برانگیخت، و استفاده از رنگ‌های مُنکسر، که امپرسیونیستی خوانده می‌شود، عشق به چیزهای ساده و بی‌پیرایه را درآمیخت؛ جوهرۀ نبوغش در چنین اموری نهفته است. کشف زیبایی مکنون در سادگی، هنر او را هم‌ردیف هنر ورمیر قرار می‌دهد.

 

---