شاهد (حقوق)

شاهد (حقوق)(witness)
(یا: گواه) کسی که وجود امری را به نفع یکی از طرفین دعوی و به زیان دیگری شهادت دهد. اعتبار آن منوط به شرایطی است که در قانون مدنی برای شاهد پیش‌بینی شده است؛ بلوغ، عقل، عدالت، ایمان و طهارت ازجمله این شرایط است. علاوه بر آن، شهادت کسی که در دعوی نفع شخصی داشته باشد، و شهادت کسانی که تکدی را شغل خود قرار داده باشند، پذیرفته نیست. همچنین، شهادت اطفالی که به سن پانزده سال تمام نرسیده‌اند، فقط ممکن است برای مزید اطلاع استماع شود، مگر در مواردی که قانون شهادت این قبیل اطفال را معتبر شناخته باشد. در امور کیفری، شهادت شهود یکی از راه‌های اثبات جرم است. در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی تعداد و جنسیت شهود برای اثبات هریک از جرایم مستوجب قصاص، حد و یا دیه مشخص شده است؛ برای مثال به‌موجب مادۀ ۷۶ این قانون «شهادت زنان به تنهایی یا به انضمام شهادت یک مرد عادل زنا را ثابت نمی‌کند بلکه در مورد شهود مذکور حد قذف جاری می‌شود». با تصویب قانون آیین دادرسی در امور مدنی (۲۱ مهر ۱۳۷۹)، در امور حقوقی نیز جنسیت گواه در تعیین ارزش آن مؤثر شد به‌طوری که به‌موجب بند الف این ماده دعاوی راجع به اصل طلاق، وکالت، اصل نکاح، وصیت و جز آن صرفاً با شهادت دو مرد قابل اثبات است و شهادت زنان در این گونه دعاوی ارزش اثباتی ندارد.