شبکه غذایی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

شبکۀ غذایی (Food Web)

شبکه غذايي

انتقال انرژی از سلسله‌ای از موجودات زنده که در آن هریک، موجود پایین‌دستی را در زنجیرۀ غذایی می‌خورد، یعنی گیاه را گیاه‌خوار می‌خورد و گیاه‌خوار هم خود طعمۀ گوشت‌خوار می‌شود، و این گوشت‌خوار نیز خود طعمۀ گوشت‌خوار بزرگ‌تری می‌شود. اما، در زنجیره‌های خطی غذایی روابط تغذیه‌ای بدان صورت که در بسیاری از اجتماعات زیستی یافت می‌شود، نیست و در این اجتماعات اکثر گونه‌ها از چندین گونۀ دیگر تغذیه می‌کنند و خود غذای چند گونۀ دیگر می‌شوند. روابط و مناسبات تغذیه‌ای بین گونه‌ها در داخل یک اجتماع زیستی را می‌توان شبکه‌ای درهم‌آمیخته از برهم‌کنش‌ها، یعنی شبکۀ غذایی (یا شبکۀ تغذیه)، تلقی کرد. در بازنمایی‌های نموداری، گونه‌ها را به‌صورت نقطه نشان می‌دهند، که پیکان‌هایی این نقطه‌ها را به‌هم وصل می‌کند که نمایانگر این است که کدام گونه چه گونه‌ای را می‌خورد. هر‌چند که این رویکرد برهم‌کنش‌های غیر تغذیه‌ای را نادیده می‌انگارد، شبکۀ غذایی هنوز هم شیوه‌ای مفید برای خلاصه‌کردن این جنبۀ مهم ساختار اجتماع‌زیستی است. سه نوع اساسی شبکۀ غذایی وجود دارد. اولی نشان می‌دهد که آیا بین گونه‌ها پیوندهای تغذیه‌ای برقرار است یا خیر، اما دربارۀ بسامد یا قدرت این پیوندها چیزی نمی‌گوید. نوع دوم، نشانه‌ای از مقدار انرژی جاری بین گونه‌ها را از طریق تغییر‌دادن ضخامت پیکان‌های ربط‌دهنده نشان می‌دهد. نوع سوم مهم‌ترین برهم‌کنش‌ها را، از نظر تأثیر آن‌ها بر ساختار اجتماع‌زیستی (که این تأثیر به کمک اثر آن‌ها بر فراوانی سایر گونه‌ها سنجیده می‌شود) عرضه می‌کند. شبکه‌های تغذیۀ بسیاری تولید، و چندین الگوی عام برای آن تدوین شده است، و در نظریه‌های فراوانی آن را توضیح داده‌اند. اما، اکنون بسیاری از متخصصان اکولوژی بر این نظرند که برخی از این الگوها ممکن است صرفاً حاصل داده‌های ناقص دربارۀ آن چیزهایی باشد که این شبکه‌ها بر پایۀ آن‌ها استوار است. مثلاً، به‌نظر می‌رسد که برخی الگوها بسته به این موضوع تغییر می‌کند که اجتماع‌زیستی با چه فشردگی نمونه‌برداری می‌شود، و نیز بستگی دارد به این‌که گونه‌های مختلف (به دلایل عملی) تا چه میزانی در نقطه‌ای در شبکۀ غذایی جمع می‌شود.