صدرالدین قونوی، محمد (قونیه ۶۰۷ـ۶۷۳ق)
صدرالدّین قونوی، محمّد (قونیه ۶۰۷ـ۶۷۳ق)
| محمّد صدرالدّین قونوی | |
|---|---|
| زادروز |
قونیه ۶۰۷ق |
| درگذشت | ۶۷۳ق |
| محل زندگی | آسیای صغیر |
| ملیت | ترک |
| شغل و تخصص اصلی | صوفی |
| آثار | مفتاح‌الغیب؛ النصوص؛ النفحات‌الالهیه؛ اعجازالبیان |
| گروه مقاله | عرفان |
(یا: قونیوی) عارف بزرگ جهان اسلام پس از ابن عربی، معاصر مولوی. تمامی شعب علوم رسمی را آموخت و در حدیث، فقه و حکمت از سرآمدان روزگار خود شد. از مکاتباتی که با خواجه نصیرالدین طوسی داشته است، می‌توان به میزان آگاهی او به حکمت پی برد. عراقی و قطب‌الدین شیرازی درشمار ارادتمندان او و مؤیّدالدین جَندی و عفیف‌الدین تلمسانی و سعیدالدین فرغانی سه تن از مبرزترین شاگردان او بوده‌اند. (جَندی و فرغانی هردو ایرانی بودند و تلمسانی عرب بود) با مولوی و سعدالدین حمّوئی نیز مصاحبت داشته است. مادرش به ازدواج ابن عربی درآمده و بی‌تردید برترین شاگرد و مصاحب ابن عربی بوده و دقایق آرای او را تفسیر کرده است. شمس‌الدین ایکی نیز شاگرد او بوده است. صدرالدین و ابن عربی و ابن فارض، سه شخصیت برجستۀ عرفان نظری در تاریخ اسلام‌اند. نقش او، در ترویج اندیشه‌های ابن عربی و ابن فارض، نه‌تنها به‌مثابۀ ناقل، که به‌مثابۀ شارحی پیرایشگر و افزایشگر است. او در همان حال که فصوص‌الحکم و تائیۀ کبری و شماری دیگر از آثار آن‌دو را تدریس می‌کرد، چندین تهذیب بر پایۀ آن آراء پدیدآورد که کلید فهم عرفانِ ذوقی غرب اسلامی است. مفتاح‌الغیب او را منظم‌ترین پرداخته در حوزۀ عرفان نظری دانسته‌اند. کتاب الفکوک در شرح فصوص‌الحکم؛ النصوص؛ النفحات‌الالهیه، و اعجازالبیان درشمار دیگر آثارِ ارزشمند اویند. شماری از این آثار ترجمه، تحشیه و شرح شده است.